Giữa lúc quân Đức đang tiến nhanh, Stalin cho rằng đấy là lỗi của các
tướng. Ông liên tục thay các chỉ huy trong hy vọng mong manh rằng một
người cầm quân mới cứng rắn có thể thúc đẩy sức đề kháng và lật ngược
tình thế. Thậm chí ông còn gọi điện cho một tư lệnh tập đoàn quân để cách
chức ông ta, sau đó bảo ông ta gọi một tư lệnh quân đoàn dưới quyền để lên
thay ông ta. Cảm giác lo lắng vì liên tục bị đẩy lui đã bào mòn sự tự tin mới
phần nào được phục hồi sau trận đánh trước Moskva. Vẫn còn gánh chịu hậu
quả của cuộc tấn công vội vàng của Stalin hồi đầu năm, Hồng quân thiếu các
sĩ quan và hạ sĩ quan được huấn luyện và kinh qua chiến đấu. Hầu hết các
tân binh ra trận đều mới trải qua hơn chục ngày huấn luyện, có khi còn ít
hơn. Những nông dân trẻ được gọi nhập ngũ từ các nông trang tập thể lớ ngớ
đến đáng ngại để tiếp thu kiến thức về vũ khí và tác chiến hiện đại. Một lính
kỵ binh tìm thấy một ống nhôm dưới đất tưởng có thể dùng làm cán bàn chải
lông ngựa. Té ra đó là một quả bom cháy và nó nổ ngay trong tay anh ta.
Hồng quân vẫn còn gặp trở ngại từ nỗi sợ tự quyết vì những vụ thanh
trừng. Nhưng từ những thảm họa mới nhất ở phía nam làm lung lay uy tín
của NKVD, một lứa chỉ huy mới đã bắt đầu xuất hiện - năng nổ, không
nương tay và không quá e ngại các Chính ủy cũng như NKVD. Những thành
tựu của Zhukov đem lại ánh sáng và hy vọng cho nhiều sĩ quan đang lên
khác, đang sôi sục căm giận trước việc Hồng quân bị hạ nhục.
Tướng Vasily Chuikov, người sắp trở thành tư lệnh tập đoàn quân ở
Stalingrad, là một người cứng rắn bậc nhất trong thế hệ của ông. Những cơn
bùng phát nóng nảy của ông có thể sánh ngang Zhukov. Khuôn mặt nông
dân rắn rỏi với mái tóc dày rất điển hình của người Nga. Ông còn có kiểu
hài hước sỗ sàng và điệu cười lục lâm làm lộ ra những chiếc răng bịt vàng.
Sau này ông được khắc họa như một sản phẩm mẫu mực của Cách mạng
Tháng Mười trong tuyên truyền Soviet.
Chuikov đã bỏ lỡ mất sáu tháng thảm bại đầu chiến tranh vì đang ở Trung
Hoa giữ chức tùy viên quân sự bên cạnh Tưởng Giới Thạch. Sau khi được
gọi về Liên Xô, ông trở thành tư lệnh một tập đoàn quân dự bị gần Tula.
Đầu tháng 7, trong lúc vẫn bị chấn thương lưng hành hạ, ông được lệnh đưa
