là Galya mới hét lên. “Nhìn nó kìa! Con rắn độc này định đầu hàng!” rồi cô
ấy đã bắn hắn bằng súng lục!”
Ổ đề kháng cuối cùng vì hết đạn chống tăng nên bị xe tăng Đức tràn qua.
Utvenko cùng với những người sống sót đã nhảy từ một mỏm đất nhỏ xuống
bãi bồi lầy lội, nơi ông bị trúng mảnh đạn pháo vào chân. Chỉ có thể bò lết
nên Utvenko đành núp trong cánh đồng hướng dương cả ngày cùng với
chừng 20 lính. Đêm hôm đó họ gom thêm được một số người sống sót nữa
và cùng nhau bơi qua sông. Có 8 người chết đuối. Utvenko được tùy tùng
của mình, một cựu bác sĩ phụ khoa tên là Khudobkin kéo qua sông. Nhưng
vừa sang tới bờ bên kia, anh này lại bị lên cơn động kinh. Về sau Utvenko
ngẫm lại thấy mình may mắn vì Khudobkin không bị động kinh ở giữa sông.
“Nếu không chết ở đây”, Khudobkin đáp, “ta sẽ sống hết chiến tranh”.
Khudobkin còn một lý do riêng để tin mình sẽ sống. Mẹ anh đã nhận giấy
báo tin anh chết ở Krym, nơi anh bị thương nặng, và bà đã xin lễ nhà thờ
cho anh. Theo quan niệm mê tín ở Nga, nếu đã làm lễ truy điệu mà mình còn
sống thì còn lâu mình mới chết. Simonov đã có một linh cảm rõ ràng trong
mùa hè kinh hoàng năm 1942 rằng đây là điềm báo cho cả nước.
Bất chấp những tai họa và hỗn loạn do thông tin liên lạc kém, các đơn vị
Hồng quân vẫn tiếp tục đánh trả. Họ tập kích vào ban đêm là chính vì tấn
công ban ngày thì lập tức bị không quân Đức đáp trả. Một đại đội trưởng
Đức thuộc Sư đoàn bộ binh số 384 đã ghi nhật ký ngày 2 tháng 8: “Quân
Nga chống trả dữ dội. Đó toàn là lính trẻ khỏe”. Rồi hôm sau: “Quân Nga
chống trả dữ dội. Lúc nào họ cũng có quân tiếp viện. Một trong các đại đội
công binh của chúng tôi không chịu chiến đấu. Quá xấu hổ”. Lính của anh ta
bắt đầu bị đau bụng quằn quại, có lẽ là do uống nước bẩn. “Ở đây thật kinh
khủng”, mấy ngày sau anh ta viết. “Những đêm thật kinh hoàng. Chúng tôi
ai ai cũng căng thẳng. Thần kinh người ta không thể chịu nổi”.
Trong một nỗ lực chống lại sự vượt trội của không quân Đức, các trung
đoàn không quân của Hồng quân được vội vã đưa từ các mặt trận trung tâm
và mặt trận phía bắc đến. Một trung đoàn đánh đêm hạ cánh lần đầu tại một
căn cứ mới để tiếp viện cho Phương diện quân Stalingrad đã phát hiện ra
