hay không khẩu phần thuốc sợi makhorka
trực. Dân sành điệu nhất quyết rằng không có thứ giấy nào quấn makhorka
thành điếu vừa to vừa xù xì như giấy báo. Mực in còn tăng thêm vị. Lính
Nga khi đánh nhau hút liên tục. “Đánh nhau hút vô tư”, một anh lính súng
trường chống tăng bảo Simonov, “miễn là đừng bắn trượt. Trượt một phát là
thôi đốt thuốc”.
Một thứ còn quan trọng hơn cả thuốc lá là khẩu phẩn vodka, đúng tiêu
chuẩn là 100 gam một ngày. Khi phân phát vodka, ai nấy im phăng phắc,
mắt dán vào cái chai. Sự căng thẳng của cuộc chiến lớn đến nỗi khẩu phần
đó chả nhằm nhò gì và lính tráng sẵn sàng làm đủ trò để đáp ứng nhu cầu
của mình. Cồn y tế chả mấy khi được sử dụng đúng mục đích. Cồn công
nghiệp, thậm chí cả chất chống đông cũng được mang ra uống sau khi lọc
qua than hoạt tính hoặc mặt nạ phòng độc. Nhiều binh sĩ đã vứt mất mặt nạ
phòng độc khi rút chạy năm trước, thành ra ai còn tha hồ mà ra giá. Hậu quả
nhiều khi không chỉ là một trận đau đầu tệ hại. Phần lớn gượng được vì họ
còn trẻ khỏe và không uống thường xuyên, nhưng ai mà uống đều thì dễ mù
lắm.
Ở các đơn vị ngoài thảo nguyên, mùa đông lính thường uống cả lít cồn
mỗi ngày. Để bù vào khẩu phần chính thức, người ta báo sai số thương vong
rồi chia nhau phần dư ra hoặc đem quân phục hay vài món trang bị vào đổi
với dân phía sau chiến tuyến. Bia ủ kvas kiếm được theo cách này trên thảo
nguyên Kalmyk, ngoài ra còn “mọi thứ cồn, kể cả làm từ sữa”. Kiểu đổi
chác này té ra nguy hiểm cho dân hơn là cho lính. Một tòa án quân sự của
lực lượng NKVD đã tuyên phạt giam giữ hai phụ nữ vì can tội đổi rượu và
thuốc lá lấy vải dù may đồ lót.
* * *
Các chỉ huy đành phải lơ là dịch vụ y tế trong Hồng quân. Một người lính
bị thương nặng là loại khỏi vòng chiến và các sĩ quan quan tâm nhiều hơn
tới việc thay thế anh ta. Nhưng thái độ đó vẫn không làm nhụt chí những con
