lớn Ukraina, Belorussia và các nước Baltic. Sau đó đại sứ Bulgaria Ivan
Stamenov được Molotov mời đến Kremli để hỏi liệu ông có thể làm trung
gian không, nhưng họ đã hết sức ngạc nhiên khi ông này từ chối. “Kể cả các
ngài có phải rút đến Ural”, ông đáp, “cuối cùng các ngài vẫn thắng thôi”.
* * *
Đại đa số người dân ở những vùng xa xôi của Liên Xô đều không biết gì
về thảm họa đang ập đến với đất nước. Và đúng kiểu ngày nghỉ, trung tâm
Moskva vắng ngắt. Đô đốc Kuznetsov, Tham mưu trưởng hải quân, ngẫm
nghĩ trong khung cảnh yên bình trên xe lúc vào Kremli. Người dân thủ đô
“vẫn không hay biết lửa đã cháy ở biên giới và các đơn vị tiền tiêu của ta đã
bước vào trận chiến sinh tử”.
Cuối cùng, trưa ngày 22 tháng 6, giọng nói của Molotov, chứ không phải
của Stalin, phát ra trên sóng phát thanh. “Vào lúc 4 giờ sáng nay, quân Đức
đã tấn công đất nước chúng ta mà không hề có bất cứ yêu sách nào đối với
Liên bang Soviet và cũng không có một lời tuyên chiến”. Thông báo của
ông không có mấy chi tiết. “Chính nghĩa thuộc về chúng ta”, ông đanh giọng
kết luận. “Kẻ thù sẽ bị đánh bại. Chúng ta nhất định thắng!”
Cách dùng từ của Molotov không gây cảm hứng cho lắm và ngữ điệu
cũng vụng về, nhưng thông báo của ông đã tạo ra một phản ứng mạnh mẽ
trên khắp đất nước. Thành phố Stalingrad trên sông Volga có thể nằm xa
vùng chiến sự nhưng tác động vẫn không hề suy giảm. “Cứ như bom rơi
giữa trời quang, sốc thật”, một nữ sinh trẻ tuổi nhớ lại. Cô lập tức xung
phong làm y tá. Các bạn cô, nhất là các đoàn viên Komsomol (thanh niên
cộng sản) bắt đầu quyên góp cho chiến tranh.
Quân nhân dự bị không chờ tới lệnh động viên. Họ ghi tên lập tức. Chỉ
nửa giờ sau thông báo của Molotov, quân nhân dự bị Viktor Goncharov đã
rời nhà đến trung tâm với ông bố đi theo, anh chỉ nghĩ cụ đi tiễn. Vợ anh
đang làm việc ở bãi xe điện không thể về để từ biệt. Ai ngờ bố anh, một lão
