có gì mới”, một trung úy bộ binh cơ giới thuộc Sư đoàn bộ binh cơ giới số
29 viết. “Đầu bảng là việc chúng tôi ngày càng lắm rận. Rận cứ như quân
Nga. Ta giết một thì có mười con khác mò đến thế chỗ”. Rận có thể là vật
mang bệnh dịch làm giảm số người sống sót ở Stalingrad đi 1/10.
Dù vậy mối quan tâm trực tiếp của đội ngũ quân y vẫn tập trung vào suy
nhược do thiếu ăn. “Dần dần, các chiến binh can đảm của chúng ta bắt đầu
trở nên còm nhom”, một phụ tá bác sĩ viết. Anh ta tiếp tục mô tả một ca cưa
chân đến đùi mà anh ta thực hiện dưới ánh đèn pin dưới hầm mà không
được gây mê. “Người ta làm ngơ trước mọi chuyện và chỉ có thể nghĩ đến
ăn”.
* * *
Khát khao về một niềm hy vọng của lính Đức được pha trộn với lòng căm
thù Bolshevik và ước muốn trả thù. Trong trạng thái được gọi là “cơn sốt
Kessel”, họ mơ có một quân đoàn tăng SS đánh tan quân Nga đang vây hãm
cứu họ ra, bằng cách đó lật ngược thế cờ giành chiến thắng thật oanh liệt.
Xem ra họ là những người vẫn còn nghe Goebbels diễn thuyết. Nhiều người
giữ tinh thần bằng cách hát bài hát của Tập đoàn quân số 6, Das Wolgalied,
theo nhạc của Franz Lehar: “Có một người lính đứng bên bờ Volga, canh giữ
nơi đây cho tổ quốc mình”.
Bộ phận tuyên truyền chiến dịch của Sở chỉ huy Phương diện quân sông
Đông dùng các phụ tá cộng sản Đức của mình quyết định khai thác sở thích
nghe hát của lính bộ binh Đức. Các xe loa phóng thanh phát đi một bài hát
cũ được ưa thích mà trong hoàn cảnh hiện tại được chế lại thô thiển: “Nơi
quê nhà, nơi quê nhà, cuộc đoàn tụ ấm áp đang chờ!” Dưới sự yểm trợ của
NKVD, các đảng viên cộng sản Đức gồm Walter Ulbricht (sau này là chủ
tịch Đông Đức), nhà thơ Erich Weinert, nhà văn Willi Bredel và một số tù
binh — bốn sĩ quan và một lính — được tuyển vào hội chống phát xít. Họ
dạy lính Hồng quân mấy câu khẩu hiệu, mấy người này gọi là “loa sống”, sẽ
bò đến trước chiến tuyến Đức và hô to khẩu hiệu cùng vài mục tin qua loa.
