Bảy
thông báo về “mệnh lệnh Chính ủy”, anh đã thốt lên: “Thế là giết
người rồi!”
“Cái mệnh lệnh này đúng là thế”, Tresckow đồng tình. Khi Stahlberg hỏi
mệnh lệnh này của ai. “Của người mà cậu đã thề trung thành”, người anh họ
đáp. “Cả tôi cũng thế”, anh buông một câu với ánh mắt sắc như dao.
Một số chỉ huy không thèm biết hoặc không phổ biến những chỉ thị như
vậy. Đó nói chung là những người tôn trọng quy ước truyền thống nhà binh
và không ưa gì Đảng Quốc xã. Nhiều người, tuy không phải tất cả, xuất thân
từ các gia đình quân nhân, giờ đây tỷ lệ của họ trong hàng ngũ sĩ quan đã
nhanh chóng suy giảm. Các tướng lĩnh là những người khó chối tội nhất.
Hơn 200 sĩ quan cao cấp đã có mặt nghe Hitler huấn thị, trong đó ông ta đã
nói rõ về cuộc chiến sắp tới. Đó sẽ là một “cuộc chiến giữa hai thế giới quan
đối lập”, một “cuộc chiến hủy diệt” chống lại “các Chính ủy Bolshevik và
giới trí thức cộng sản”.
Ý tưởng về Rassenkampf, tức là “chiến tranh chủng tộc”, đem đến cho
chiến dịch chống Nga một tính chất chưa từng có tiền lệ. Nhiều sử gia ngày
nay lập luận rằng bộ máy tuyên truyền Quốc xã đã rất hiệu quả trong việc
phi nhân hóa kẻ thù Soviet trong con mắt của quân đội Đức, đến mức nó đã
bị tê liệt về mặt luân lý ngay từ đầu cuộc xâm lăng. Có lẽ thước đo tốt nhất
việc nhồi nhét thành công học thuyết là sự phản đối yếu ớt trong quân đội
trước những vụ hành hình tập thể người Do Thái, đã bị cố tình lẫn lộn với
các biện pháp an ninh hậu tuyến chống du kích. Nhiều sĩ quan cảm thấy xấu
hổ vì Wehrmacht phớt lờ luật pháp quốc tế ở Ostfront (Mặt trận phía Đông)
nhưng chỉ rất ít người dám bày tỏ sự ghê tởm trước những vụ tàn sát, kể cả
khi đã biết rõ đó là một phần trong chương trình diệt chủng.
Chuyện nhiều sĩ quan, nhất là sĩ quan tham mưu, sau chiến tranh bảo rằng
họ không hay biết gì thật khó mà tin được khi tất cả chứng cứ giờ đấy đã lộ
ra từ các tài liệu của chính họ. Chẳng hạn như bộ tư lệnh Tập đoàn quân số 6
đã phối hợp với đơn vị SS 4a, đơn vị đã theo sát họ gần như suốt chặng
đường từ biên giới phía tây của Ukraina đến tận Stalingrad. Không chỉ các sĩ
quan tham mưu biết rõ hoạt động của nó, họ thậm chí còn cấp lính để hỗ trợ
