Bên trong Kessel, trong lúc Tập đoàn quân số 6 chờ đợi trận tấn công cuối
cùng của quân Nga thì có tin đồn loang ra rằng, không chỉ một quân đoàn
tăng SS mà Hitler hứa sẽ đến vào giữa tháng 2 lúc này đã gần đến, mà thậm
chí nguyên một sư đoàn máy bay vận tải sẽ bay vào Kessel để tăng cường
phòng thủ.
Một số tin đồn chả thực tế tí nào. Mấy người độc mồm độc miệng bảo
rằng, Tập đoàn tăng số 4 lúc chỉ còn mười mấy kilomet nữa là đến nơi, thì
Paulus lại bảo Tướng Hoth đừng tiến nữa. Một số binh lính về sau cứ nhất
quyết rằng Paulus đã đi đêm với quân Nga bán đứng họ. Theo một chuyện
khác thì, “quân Nga đã ban bố lệnh kẻ nào bắn phi công Đức [đã bị bắt] thì
sẽ bị trừng trị nghiêm khắc vì bên họ rất cần phi công để lái máy bay vận tải
đến vùng sâu vùng xa mà phi công Nga lại thiếu”.
Những tin đồn đương nhiên phát tán trong các nhóm, ở các lán trại quanh
sân bay, hay trong hầm đào ở các vách khe, túm tụm vào nhau như các xóm
tiền sử. Nếu tìm được tí củi nào để đốt lò, khói sẽ thoát ra theo ống khói nhỏ
làm bằng các hộp thức ăn rỗng ghép lại. Ghế, bàn, thậm chí cả giường của
người đã chết được phá ra làm củi. Thứ duy nhất thay thế cho hơi ấm thực
sự là lấy vải mưa quấn kín người, nhưng lính vẫn run không kìm được. Một
tí hơi ấm ấy chẳng bõ bèn gì, chỉ tổ làm cho bọn rận hoạt động mạnh lên,
lính ngứa ran. Họ thường ngủ chung hai người một giường, mền trùm kín
đầu để hơi ấm không thoát ra ngoài. Loài gặm nhấm nhanh chóng mập ú
nhờ ăn xác ngựa và người chết. Bên ngoài thảo nguyên, lũ chuột táo tợn
lùng sục kiếm ăn. Một người lính kể bị chuột “gặm mất hai ngón chân tê
cóng” trong lúc ngủ.
Khi suất ăn chở trên chiếc xe trượt do con ngựa đói kéo đến, những bóng
người lóng ngóng chuệnh choạng quấn trong mớ giẻ mò ra nghe ngóng tin
đồn mới nhất. Không có nhiên liệu làm tan tuyết để rửa ráy hay cạo râu.
Những bộ mặt hốc hác của họ vừa nhờn vừa lông lá — lơ thơ thảm hại do
thiếu can xi. Cổ họ gầy ngoẵng, giơ xương như cổ ông già. Thân thể họ lúc
nhúc rận. Một chầu tắm và đồ lót sạch là giấc mơ xa vời giống như một bữa
ăn đàng hoàng. Khẩu phần bánh mì giờ đây rút xuống chỉ còn 200 gam mỗi
