phát biểu hơi sớm) và rằng hệ thống đèn hiệu vô tuyến ở Gumrak vẫn chưa
lắp đặt, tức là vẫn chưa thể đưa máy bay vận tải đến đấy được.
Những chiếc Messerschmitt 109 còn lại bay khỏi Pitomnik ngay sau rạng
sáng hôm sau, khi quân Nga đã vào đến tầm nhìn. Những chiếc bay đến sân
bay Gumrak gặp tuyết rơi dày không kịp dọn. Đến trưa thì cả Gumrak cũng
nằm dưới tầm pháo kích nên những chiếc Messerschmitt và Stuka theo lệnh
của Richthofen đã bay khỏi Kessel lần cuối, bất chấp Paulus phản đối.
Ngày hôm đó một tiểu đoàn thuộc Sư đoàn bộ binh số 295 ra hàng tập thể.
Những tờ truyền đơn hứa hẹn đối xử đúng mức với tù binh của Voronov đã
có chút ít hiệu quả. “Bỏ chạy là vô nghĩa”, tiểu đoàn trưởng khai với Đại úy
Dyatlenko. “Tôi bảo lính ta nên đầu hàng để giữ mạng sống”. Viên đại úy
này vốn là giáo viên tiếng Anh nói thêm, “Tôi cảm thấy rất tệ vì đây là lần
đầu tiên cả tiểu đoàn quân Đức đầu hàng”.
Một tiểu đoàn trưởng khác đầu hàng sau, người này thuộc Sư đoàn bộ
binh số 305 ở Stalingrad, nói về “điều kiện không thể chịu đựng nổi trong
tiểu đoàn chúng tôi”. “Tôi không thể giúp lính mình nên tôi cố tránh gặp họ.
Trong khắp trung đoàn, ở đâu tôi cũng nghe lính kêu khổ vì lạnh và đói. Mỗi
ngày y sĩ của chúng tôi phải nhận hàng chục ca cóng giá. Vì tình thế đã thê
thảm mức này, tôi nghĩ chỉ có đưa tiểu đoàn ra hàng là tốt nhất”.
* * *
Sân bay Pitomnik và bệnh viện dã chiến ở đó bị bỏ lại trong nỗi thống
khổ. Những người không thể động đậy được bị bỏ lại cho một bác sĩ và ít
nhất một cứu thương trông nom, đó là quy trình tiêu chuẩn khi rút lui. Các
thương binh khác khập khiễng, bò lê hay được kéo trên những chiếc xe trượt
dọc theo con đường mấp mô đóng băng cứng như đá hơn 12 km đến
Gumrak. Vài chiếc xe tải còn sót lại ít nhiên liệu bị bu kín, kể cả đã chật
ních thương binh. Một đại úy không quân kể lại tình cảnh trên con đường
vào ngày 16 tháng 1, ngày Pitomnik thất thủ: “Giao thông một chiều đông
nghịt toàn lính rút lui, bộ dạng hoàn toàn suy sụp, ngơ ngác. Chân và tay bọc
