Số phận của kẻ bị giam cũng vô định như đi đánh trận. Và nó cũng có
những trớ trêu như của chiến tranh. Dibold, ông bác sĩ người Áo của Sư
đoàn bộ binh số 44, đã ngạc nhiên khi có ba bệnh nhân mới đến bệnh xá nhà
tù của ông. Bộ ba này trông có vẻ là người Do Thái, mặc quân phục Đức với
phù hiệu đại bàng và chữ thập ngoặc. Một trong số họ mỉm cười trước vẻ
bối rối của ông. “Bác sĩ, đây là chuyện quái đản của thế kỷ XX: một người
Do Thái mà lại đi lính cho Adolf Hitler”. Họ thuộc một tiểu đoàn lao dịch
Hungary. Những người Nga bắt họ đã lấy quần áo thu được trong kho phát
cho họ mặc.
Mặc dù suất ăn trong trại giam đã được cải thiện trong mùa hè 1943,
nhưng mỗi trại một khác. Suất ăn thường bị cánh hậu cần tha hóa bớt xén
đem đổi vodka, hoặc bị đám lính canh mà gia đình họ không nhận nhiều hơn
tù binh Đức là mấy cũng tìm cách ăn bớt của tù. Tuy nhiên cũng không thể
nói trước được. Tù nhân đã đem hình con mình ra thử lính canh và họ mềm
lòng. Ở một bệnh xá nhà tù bên ngoài Stalingrad, sau khi nghe bệnh nhân kể
về những thảm trạng trên đường đi, lính canh Nga đã tha mạng cho ba tù
binh bị bắt lại trong lúc chạy trốn.
Mặc dù điều kiện đã được cải thiện vào mùa xuân năm 1943, tỷ lệ tử vong
ở các bệnh xá nhà tù ít nhất vẫn là 1% mỗi ngày. Khó khăn vẫn còn chồng
chất, nhất là trong vùng Stalingrad, với đủ thứ bệnh như pellagra
, bệnh
lao, phù thũng và scorbut thêm vào các bệnh trước đó. Một nữ bác sĩ Soviet
nói với đồng nghiệp Đức rằng, người dân Stalingrad còn mắc bệnh scorbut
nhiều hơn tù binh Đức nữa, nhưng bà vẫn cho phép cho các nhóm ra ngoài
hái thảo dược và các thứ rau cỏ để các bác sĩ Đức tinh chế vitamin. Óc sáng
tạo của các bác sĩ tù binh đã tạo ra những thứ tuyệt vời. Một người từ một
mẩu kim loại đã chế ra máy đo huyết áp. Các bác sĩ đã điều chế thuốc tiêm
chủng bệnh sốt phát ban từ chất chiết xuất từ ruột rận. Mọi thứ bằng lụa đều
có thể tước ra làm chỉ phẫu thuật, còn dao mổ thì được làm bằng vỏ hộp mài
sắc.
Tù binh bỗng dưng trở thành giai cấp mạt rệp đã phải học hỏi rất nhanh.
Họ làm nhái và cải tiến nhiều thiết bị tài tình. Họ còn học cách chế biến hầu
