Hai con trai khác của lãnh tụ Soviet là Vladimir Mikoyan và Leonid
Khrushchev cũng phục vụ trong không quân ở Stalingrad. Vasily Stalin là
một tay chơi, sau đó trốn nghĩa vụ chiến đấu để ra làm phim tuyên truyền về
không quân. (TG)
Fritz: tên của Friedrich; tên lóng phe Đồng Minh gọi lính Đức trong
hai cuộc Thế chiến.
Danh mục các tên lóng thì dài dằng dặc. Đạn được gọi là “hạt hướng
dương”, còn mìn là “dưa gang”. “Cái lưỡi” là để chỉ một lính gác địch bị bắt
để khai thác địch tình.
Makhorka: Loại thuốc lá nặng (hàm lượng nicotin 9%), trồng nhiều ở
Liên Xô.
Ngoài một nữ chiến sĩ xe tăng nổi tiếng là Yekaterina Pedyuk, rất ít
phụ nổ là lính chiến đấu trong thành phố. Tuy vậy, trong các đơn vị không
quân hỗ trợ cho mặt trận Stalingrad có hẳn một trung đoàn ném bom toàn
nữ, do một phi công nổi tiếng là Marina Raskova chỉ huy. “Tôi chưa gặp cô
ấy lần nào”, Simonov viết trong nhật ký sau khi gặp cô ở sân bay Kamyshin,
“nên tôi không ngờ cô ấy lại trẻ và đẹp đến thế. Có lẽ tôi nhớ chuyện này rất
rõ là vì chỉ ít lâu sau tôi được tin cô ấy đã hy sinh”. (TG)
Có khoảng 270.000 người Ukraina đã được chiêu mộ từ các trại tù
binh tính đến ngày 31 tháng 1 năm 1942. Số khác là thường dân tình
nguyện. Trong ban quân quản ở Stalingrad, theo một báo cáo của NKVD, có
800 thanh niên Ukraina được trang bị vũ khí và đồng phục làm nhiệm vụ
canh gác và áp tải. (TG)
“Thousand bomber raids”: Chỉ ba đợt ném bom ban đêm của Không
quân hoàng gia Anh xuống các thành phố Đức vào mùa hè năm 1942.
Nguyên văn: goulash, súp bò hầm có gia vị cay, món ăn truyền thống
của Hungary.
Tu viện trưởng Kyrill Pavlov qua đời ngày 20/02/2017, thọ 97 tuổi.
Stakhanovite: phong trào thi đua sản xuất ở Liên Xô theo gương
người công nhân A. G. Stakhanov.
