“hầu như luôn gan lì trong phòng thủ”. Và ông nói thêm rằng họ tỏ ra giỏi
đánh đêm và đánh trong rừng. Hai lợi thế này, nhất là khả năng đánh đêm, sẽ
cho thấy chúng quan trọng hơn nhiều những gì người Đức nghĩ.
Các chỉ huy Đức đã tin rằng không một xã hội nào được cai trị nhờ
chuyên chế chính trị lại có thể tự bảo vệ được mình trước sức tấn công quyết
liệt từ bên ngoài. Sự đón chào nhiệt thành của một thành phần cư dân càng
khiến nhiều người Đức tin rằng họ sẽ thắng. Những người Ukraina mộ đạo
từng phải chịu cảnh đói kém do những sai lầm trong lịch sử của chế độ
Soviet, đã đón chào đoàn xe quân sự vẽ hình thánh giá đen như biểu tượng
của một cuộc thánh chiến mới chống lại những kẻ phản Chúa. Nhưng những
kế hoạch nô dịch và bóc lột của Hitler chỉ càng làm cho cái “cấu trúc mục
ruỗng” thêm vững bằng cách buộc những người thù ghét chế độ Stalin quay
lại ủng hộ nó.
Stalin và bộ máy Đảng Cộng sản nhanh chóng nhận ra cần phải thay đổi
cách tuyên truyển, bỏ bớt cách nói sáo rỗng trước đây. Cụm từ “Chiến tranh
Vệ quốc vĩ đại” xuất hiện trên tít báo Pravda (Sự thật) lần đầu kể từ ngày bị
xâm lược và chính Stalin ít lâu sau cũng thận trọng nhắc đến “cuộc Chiến
tranh Vệ quốc” chống Napoleon ngày xưa. Cũng năm đó, nhân kỷ niệm
Cách mạng Tháng Mười, ông liên tục nêu đích danh những anh hùng không
phải giai cấp vô sản trong lịch sử Nga: Aleksander Nevsky, Dmitry
Donskoy, Suvorov và Mikhail Kutuzov.
Sở dĩ Stalin bảo toàn được uy tín cá nhân là nhờ sự thiếu rõ ràng về chính
trị của đại bộ phận dân chúng. Ngoài nomenklatura và giới trí thức thân cận
với chính quyền, chẳng mấy ai gắn tên ông với việc không chịu thừa nhận
mối đe dọa: từ Đức và thảm cảnh cuối tháng 6. Trong bài phát biểu ngày 3
tháng 7, ông gọi dân chúng là “anh chị em” và bảo họ rằng Tổ quốc đang
lâm nguy khi quân Đức tiến sâu vào lãnh thổ Liên Xô. Sự thay đổi này đã
củng cố tinh thần của đất nước bằng sự thành thật chưa từng có trước đây,
bởi vì cho tới nay các thông báo chính thức toàn nói đến những tổn thất
nặng nề mà quân ta giáng lên quân thù. Tuy thế đây cũng là một cú sốc lớn
cho nhiều người, như các sinh viên trường Đại học Kỹ thuật Stalingrad đang
