khác” Paulus nghe được từ các chỉ huy sư đoàn. “Luôn phải dùng tới cả
súng phun lửa vẫn không đánh bật được chúng, rồi chúng tôi đành phải cho
nổ tung mọi thứ mới xong”.
Một vài sư đoàn xe tăng Đức còn đụng phải các thứ vũ khí mới lạ tự tạo
trong lúc đánh nhau. Họ bắt gặp những con chó Nga chạy về phía mình, trên
lưng đeo một cái yên ngộ nghĩnh với một cái gói gắn một que ngắn dựng
đứng. Thoạt đầu lính tăng tưởng đó là chó cứu thương, nhưng rồi họ nhận ra
con vật mang thuốc nổ hoặc mìn chống tăng. Những quả “mìn-chó” này
được huấn luyện theo nguyên lý Pavlov, được dạy chạy bên dưới những
chiếc xe lớn tìm thức ăn. Cái que đụng vào gầm xe sẽ kích nổ khối bộc phá.
Hầu hết số chó này bị bắn hạ ngay trước khi đến được mục tiêu, nhưng
chiến thuật kinh khủng này cũng vô cùng đáng sợ.
Tuy nhiên chẳng bao lâu sau thời tiết thay đổi nhanh chóng mới là trở
ngại lớn nhất cho quân Đức. Đây đúng vào cữ mưa và bùn, gọi là rasputitsa,
thường là vào nửa đầu tháng 10. Xe tải chở bữa ăn thường không qua nổi
nên những chiếc xe kéo một ngựa của nhà nông, thường gọi là xe panie
(panie là tiếng lóng trong quân đội Đức dùng để chỉ nông dân Ba Lan và
Nga) được trưng dụng từ các nông trại trong vòng cả mấy trăm kilomet
quanh đó. Ở những nơi không có sẵn cây bạch dương để làm đường “sạn
đạo”, xác người Nga được dùng thay cho ván. Đám landser thường mất ủng
do bị lún xuống bùn đến đầu gối. Lính mô tô thì chỉ có nước tự lôi xe qua
mà thôi. Các chỉ huy vốn có sẵn “nước sông công lính” để đẩy xe chỉ huy
qua đoạn lầy thì thắc mắc ai lại đi đánh nhau trong điều kiện thế này. Thế
nhưng hầu hết đều khiếp sợ cái giá lạnh đang sầm sập đến. Ai cũng đếm
từng ngày.
Các đội hình tiến quân của Đức cố gắng hết sức để tiến lên. Ở trung tâm,
vào ngày 14 tháng 10 Sư đoàn tăng số 10 và Sư đoàn tăng SS Das Reich (Đế
chế) đã đến được chiến trường Borodino thời Napoleon, một vùng quê rộng
lớn với những cánh rừng và những cánh đồng màu mỡ. Chỗ này chỉ còn
cách rìa phía tây của Moskva hơn 100 km. Cũng ngày hôm đó, cách thủ đô
160 km về phía tây bắc, Sư đoàn tăng số 1 đã chiếm được Kalinin
