máy kịp thời thì đầu dây bên kia vẫn im lìm. Chỉ duy nhất một quan chức
quan trọng dám xưng danh. Ông bèn hỏi thẳng liệu Moskva có thất thủ
không.
Tại cuộc họp bất thường do Stalin triệu tập tại Kremli ngày 17 tháng 10
với Molotov, Malenkov, Beria và Aleksandr Shcherbakov, thủ trưởng mới
của Tổng Cục Chính trị Hồng quân, kế hoạch đặt mìn các nhà máy, cầu
cống, đường sắt, đường bộ và thậm chí cả biểu tượng của thời đại Stalin là
hệ thống tàu điện ngầm Moskva được đem ra bàn bạc. Không có thông báo
công khai nào về việc di tản các bộ ngành còn lại đến Kuybyshev được đưa
ra, song tin đồn đã lan ra, với một tốc độ nhanh đến khó tin nếu tính đến các
hình phạt dành cho những lời lẽ chủ hòa. Tin đồn rằng Stalin đã bị bắt trong
một vụ đảo chính trong Kremli, rằng lính dù Đức đã đổ bộ xuống Quảng
trường Đỏ và các cánh quân khác đóng giả Hồng quân đã len lỏi vào thành
phố. Nỗi sợ hãi thủ đô sẽ bị bỏ rơi vào tay kẻ thù kích động hàng ngàn người
cố gắng thoát ra, xông lên các đoàn tàu ở ga. Tranh cướp lương thực, trộm
cắp, say xỉn đã từng khiến bao nhiêu cái đầu hoảng loạn vào năm 1812, dẫn
đến vụ đốt Moskva hồi đó.
Stalin đã tính đến chuyện rời đi nhưng sau lại thôi. Chính Shcherbakov,
“với bộ mặt bình thản như không của Đức Phật, với cặp kính gọng sừng dày
cộp nằm chễm chệ trên cái mũi hếch nhỏ nhắn”, mặc “một bộ quân phục ka
ki với chỉ có duy nhất một món trang sức - tấm huân chương Lenin”, là
người đọc quyết định ở lại của Stalin trên đài phát thanh Moskva.
Tình trạng bị bao vây được công bố vào ngày 19 tháng 10. Beria đưa mấy
trung đoàn NKVD vào thành phố để lập lại trật tự. “Những kẻ gieo rắc
hoảng loạn” bị xử bắn cùng bọn trộm cướp, thậm chí cả bọn say xỉn. Trong
tâm trí người dân, chỉ có một cách để thử xem thành phố được bảo vệ hay bị
bỏ rơi: “Liệu có diễu binh trên Quảng trường Đỏ không?” Người dân
Moskva xem ra đã tự mình đưa ra câu trả lời hơn là chờ lãnh đạo nói ra.
Giống như cuộc phòng thủ Madrid cách đây đúng 5 năm, tâm trạng dân
chúng đột nhiên quay ngoắt từ đồng loạt hoảng loạn sang đồng lòng tử thủ.
