ống nhòm những nòng súng lấp lóa của các khẩu đội phòng không quanh
Kremli. Zhukov đã lệnh cho Rokossovsky giữ phòng tuyến ở Kryukovo
bằng tàn quân của quân đoàn 16. “Không được lùi thêm nữa”, ông ra lệnh
vào ngày 25 tháng 11. Rokossovsky hiểu rõ ông có ý gì khi nói vậy.
Sức kháng cự của quân Nga quyết liệt đã làm cho quân Đức suy yếu phải
từ từ dừng lại. Đến cuối tháng 11, trong cố gắng đột phá cuối cùng, Thống
chế Hans Gunther von Kluge đã phái một lực lượng lớn tiến thẳng lên quốc
lộ Minsk, trục đường chính đi Moskva, con đường mà đoàn quân của
Napoleon đã đi qua. Họ đã đột phá thành công nhưng đã bị giá lạnh và sự
phòng thủ quyết tử của các trung đoàn Soviet chặn đứng.
Guderian và Kluge theo chủ ý riêng, bắt đầu rút các trung đoàn đã tiến lên
quá xa về. Guderian quyết định đóng lại trong ngôi nhà của Tolstoy ở
Yasnaya Polyana, bên ngoài, ngôi mộ của đại văn hào phủ trắng tuyết. Họ
băn khoăn không biết sẽ có chuyện gì xảy ra suốt dọc mặt trận trung tâm.
Những điểm ăn vào sâu nhất cả hai phía của Moskva đều nguy hiểm, nhưng
sự liều lĩnh và quân số thiếu hụt của đối phương khiến họ tin rằng địch cũng
đang đánh cố chết. Họ đâu có biết lãnh đạo Soviet đã bí mật tập trung quân
mới phía sau Moskva.
* * *
Mùa đông đã đến với tất cả sức mạnh, với tuyết, gió lạnh buốt và nhiệt độ
hạ xuống dưới âm 20°C. Động cơ xe tăng Đức đông cứng. Trên tuyến trước,
lính bộ binh kiệt sức phải đào hầm vừa để tránh rét, vừa để tránh đạn pháo.
Mặt đất bắt đầu rắn lại nên họ phải đốt những đống lửa thật lớn trước đã rồi
mới đào được. Sĩ quan trong các sở chỉ huy và ở tuyến sau chiếm luôn các
nhà dân, đuổi gia chủ ra ngoài.
Việc Hitler không chịu tính đến một chiến dịch mùa đông khiến cho lính
của ông giờ đây chịu khổ ghê gớm. “Nhiều người đi lại với đôi chân bọc
trong giấy báo, găng tay thì rất hiếm”, một chỉ huy quân đoàn tăng viết cho
Tướng Paulus. Ngoài cái mũ sắt trông như chậu than ra, nhiều lính Đức nhìn
