8 • Thiền sư Ajahn Chah
Sự tham đắm vào sự bình an của thiền định vẫn còn dẫn dắt
đi tiếp trong luân hồi sinh tử. Thường khi sự bất an và động
vọng của tâm lắng xuống, nó tạo ra sự tĩnh lặng và bình an,
thì người tu hay bị dính đắm vào loại bình an đó.
Do vậy, Đức Phật đã xem xét những nguyên nhân và
điều kiện còn gây ra sinh tử, khổ đau. Trước khi giác ngộ,
khi nào Phật vẫn chưa hoàn toàn xuyên thấu vấn đề và hiểu
biết sự thật thì Phật vẫn tiếp tục dò tìm sâu hơn và sâu hơn
với một cái tâm bình an và tĩnh lặng, suy xét quán chiếu về
cách của tất cả mọi sự bình an và bất an xảy ra. Sự điều tra
suy xét của Phật cứ tiếp tục nỗ lực cho đến khi mọi thứ xuất
hiện đều rất rõ ràng đối với Phật, rõ ràng và đúng toàn diện
như một hòn sắt được nun đỏ mọi mặt hoàn toàn. Năm tập
hợp tạo nên cái ‘con người’ được gọi là năm uẩn lúc này đã
trở nên hoàn toàn rõ ràng, giống như hòn sắt đã hoàn toàn
được nung đỏ từ trong ra ngoài. Khi hòn sắt đã được nun đỏ
hoàn toàn từ trong ra ngoài, ta rờ đâu mà không bị cháy tay?
Có chỗ nào còn ngụi lạnh không? Dù sờ bên trên, bên dưới,
bên phải, bên trái đều bị cháy tay. Có thấy còn chỗ nào ngụi
lạnh không? Không thể nào. Hòn sắt đã được nun đỏ hoàn
toàn thì chỗ nào cũng giống nhau. Giống như sự dính chấp
nào cũng đều nguy hại như nhau, và do vậy chúng ta cũng
không nên dính chấp vào sự tĩnh lặng bình an do thiền định
tạo ra. Nếu chúng ta nhận lầm loại bình an đó, chúng ta cho
rằng có ‘người’ được bình an và tĩnh lặng, thì điều đó càng
củng cố thêm cái quan niệm sai lầm về cái ’ta’ hay một ‘linh
hồn’ cố định nào đó nữa. Cái cảm nhận hay quan niệm về
một cái ‘ta’ (ngã chấp) chỉ là một phần của thực tại do quy
ước. Khi còn nghĩ "Ta bình an", "Ta bất an", "Ta tốt", "Ta xấu",
"Ta hạnh phúc", hay "Ta không hạnh phúc"... thì ta càng dính
kẹt sâu hơn trong sinh tử. Điều đó càng thêm khổ. Khi yếu tố
hạnh phúc (lạc) biến mất, chúng ta lại bất hạnh (khổ). Khi
sầu não biến mất, ta lại được hạnh phúc. Rồi khi hết hạnh
