SỬ KÝ TƯ MÃ THIÊN - Trang 167

Hà gây tai hoạ, lại thêm mất mùa. Như thế mấy năm, có người ăn thịt lẫn
nhau ở trong một miền một, hai ngàn dặm vuông. Thiên tử thương xót ban
chiếu nói:
- Ở Giang Nam người ta đốt rẫy, dùng nước để giết cỏ (45). Cho phép dân
bị đói kém được di cư đến kiếm ăn ở giữa miền Trường Giang và sông
Hoài, ý muốn cho họ ở đấy.
Nhà vua lại sai các sứ giả đến để giúp đỡ cho họ, mũ và lọng của các sứ giả
thấy lố nhố trên đường. Nhà vua sai đem lúa từ đất Ba và đất Thục xuống
để phát chẩn cho họ.
Năm sau (112 trước công nguyên), nhà vua bắt đầu đi tuần các quận và các
nước. Nhà vua vượt sông Hoàng Hà ở phía đông, quan thái thú Hà Đông
không ngờ nhà vua đến, nên không chuẩn bị trước, do đó tự sát. Nhà vua
vượt qua đất Lũng Tây. Quan thái thú Lũng Tây vì việc nhà vua đi vội
vàng, không cung cấp lương thực được cho các quan theo hầu thiên tử, nên
cũng tự sát. Nhà vua bèn đi về phía bắc ra khỏi cửa Tiêu Quan, có mấy vạn
quân kỵ đi theo, đi săn ở đất Tân Tần để khuyến khích binh sĩ đồn thú ở
biên giới rồi trở về. Ở Tân Tần có khi đi nghìn dặm không có nơi canh
phòng. Nhà vua vì vậy giết thái thú Bắc Địa và các thuộc hạ của ông ta rồi
ra lệnh cho dân được phép chăn nuôi ở những huyện biên giới. Các quan
cho họ mượn ngựa cái, sau ba năm thì trả ngựa lại, cứ được mười con ngựa
con thì trả lại cho nhà nước một con. Việc tố cáo tài sản thương nhân bị bãi
bỏ và việc tiêu dùng ở Tân Tần được đầy đủ.
Sau khi được cái vạc quý, nhà vua lập nhà thờ ở Thái Nhất để thờ Hậu Thổ
và Thái Nhất. Các công khanh bàn việc phong thiện. Còn các quận và các
nước trong thiên hạ đều chuẩn bị là đường, làm cầu, tu bổ lại những cung
cũ. Ở những huyện xe ngựa nhà vua sẽ đi qua, các quan địa phương chuẩn
bị đón tiếp đầy đủ chờ đợi nhà vua đi đến. Năm sau (111 trước công
nguyên), nước Nam Việt làm phản, Tây Khương xâm phạm cướp bóc ở
biên giới. Nhà vua cho phía đông núi không đầy đủ lương thực, xá tội thiên
hạ (46) dùng những thuyền lầu ở phương nam chở hơn hai mươi vạn quân
đánh Nam Việt, đem mấy vạn quân kỵ từ Tam Hà qua phía tây đánh Tây
Khương, lại sai mấy vạn người vượt qua sông Hoàng Hà xây thành Linh