SỬ KÝ TƯ MÃ THIÊN - Trang 178

- Bọn nhà nho chỉ là kẻ ba hoa mà không thể noi gương theo họ được. Họ
kiêu ngạo, tự cho mình là phải nên không thể để cho họ làm tôi. Họ chú
trọng việc chôn cất, thương xót, làm mất gia sản để chôn cất cho được đầy
đủ, không thể cho điều đó thành phong tục. Họ đi du thuyết hết nơi này đến
nơi khác để kiếm ăn, không thể cho họ trị nước được. Sau khi các bậc đại
hiền ra đời, nhà chu đã suy, lễ nhạc thiếu sót. Nay Khổng Tử bày ra nhiều
điều hình thức bên ngoài, ông ta làm cho cái lễ đi lên đi xuống, thành phiền
phức, bày chuyện đi rảo bước và đi giơ tay, cứ như thế thì học mấy cũng
không biết được lễ. Nếu nhà vua dùng ông ta để thay đổi phong tục nước
Tề thì đó không phải là điều lo lắng trước tiên đến dân vậy.
Sau đó, Tề Cảnh Công tiếp Khổng Tử một cách kính cẩn, nhưng không hỏi
ý kiến của Khổng Tử về lễ. Một hôm khác, Cảnh Công giữ Khổng Tử lại
nói:
- Tôi không thể tôn quý ông như vua Lỗ tôn quý họ Quý mà chỉ được như
giữa họ Quý và họ Manh mà thôi (7).
Các quan đại phu nước Tề muốn giết Khổng Tử. Khổng Tử nghe tin ấy. Tề
Cảnh Công nói:
- Ta đã già rồi không thể dùng nhà ngươi được.
Khổng Tử bèn ra đi, trở về nước Lỗ. Bấy giờ Khổng Tử bốn mươi hai tuổi.
Vua Lỗ Chiêu Công chết ở ấp Can Hầu. Lỗ Định Công lên ngôi. Năm thứ
năm đời Lỗ Định Công (506), mùa hạ, Quý Bình Tử chết, Hoàn Tử nối
nghiệp. Quý Hoàn Tử đào giếng được một cái vại bằng đất, trong đó có
một con vật giống như con cừu. Quý Hoàn Tử nói với Trọng Ni:
- Tôi bắt được con chó.
Trọng Ni nói:
- Theo như Khâu này biết thì đó là con cừu. Khâu này nghe nói: quái vật do
gỗ và đá sinh ra là con “quỷ” và con “võng lưỡng”, quái vật do nước sinh
ra là con “rồng” và con “vọng tượng”, quái vật do đất sinh ra là con “phần
dương” (8).
Khi nước Ngô đánh nước Việt, phá hủy Cối Kê, có người lấy được một cái
xương, chở đầy một xe. Vua Ngô sai sứ giả hỏi Trọng Ni:
- Tại sao xương lại lớn như vậy?