SỬ KÝ TƯ MÃ THIÊN - Trang 198

- Muốn mời ông ta thì chớ đãi ông ta chật hẹp như đãi người hèn kém mới
được.
Khổng Văn Tử làm quan nước Vệ, sắp đánh Thái Thúc hỏi Trọng Ni về
cách đánh. Trọng Ni từ chối không biết. Khi rút lui, Khổng Tử cho đánh xe
ra đi, nói:
- Con chim có thể chọn cây, chứ cây kia làm sao mà chọn chim được?
Khổng Văn Tử nài ở lại. Gặp lúc Quý Khang Tử sai Công Hoa, Công Tân,
Công Lâm mang lễ vật đến đón Khổng Tử. Khổng Tử trở về nước Lỗ.
Khổng Tử đi đã 14 năm, bây giờ mới trở về nước Lỗ.
Lỗ Ai Công hỏi Khổng Tử về chính sự. Khổng Tử đáp:
- Làm chính cốt ở chỗ chọn bầy tôi.
Quý Khang Tử hỏi về chính sự. Khổng Tử đáp:
- Chính sự cốt ở chỗ cử những người thẳng và gạt bỏ những kẻ gian xảo.
Làm như thế thì những kẻ gian xảo cũng sẽ thẳng.
Quý Khang Tử lo lắng về bọn trộm cắp, Khổng Tử nói:
- Nếu ngài không ham muốn thì dù ngài thưởng cho họ, họ cũng không lấy
trộm (34).
Tuy vậy, nước Lỗ chung quy vẫn không dùng Khổng Tử. Khổng Tử cũng
không xin làm quan (35).
5. Trong thời Khổng Tử, nhà Chu đã suy, lễ nhạc bị bỏ. Kinh Thi, Kinh
Thư cũng thiếu sót. Khổng Tử theo dấu vết của lễ thời Tam Đại, đề tựa
Kinh Thư, kinh này chép sự việc từ thời Đường, Ngu cho đến thời Tần Mục
Công. Khổng Tử sắp đặt lại các sự việc và nói:
- Ta có thể nói về lễ nhà Hạ, nhưng nước Kỷ (con cháu nhà Hạ – N.D)
không đủ chứng minh những điều ta nói. Ta có thể nói về Lễ của nhà Ân,
nhưng nước Tống (con cháu của nhà Ân - N.D) không đủ để chứng minh
những điều ta nói; nếu họ có đủ thì ta đã có thể lấy ra làm dẫn chứng.
Khi xem những điều nhà Ân thêm hay bớt về lễ của nhà Hạ, Khổng Tử nói:
- Tuy một trăm đời sau cũng có thể biết được : cứ thời trước chuộng văn
hoa thì thời sau chuộng thực chất. Nhà Chu noi gương hai triều đại trước, lễ
nghi nhà Chu rực rỡ làm sao! Ta theo nhà Chu.
Vì thế, phần truyện trong Kinh Thư và Lễ Ký là do Khổng Tử làm.