SỬ KÝ TƯ MÃ THIÊN - Trang 286

chủ chư hầu một thời gian.), đem quân sang hướng đông lấy lại đất đai bị
cướp, bèn đi sang hướng tây vào đất Tần. Ưởng nhờ một người tôi yêu của
Hiếu Công là Cảnh Giám để xin yết kiến Hiếu Công. Khi đã gặp Vệ Ưởng,
Hiếu Công nói chuyện một hồi lâu, nhiều khi buồn ngủ , không nghe . Sau
đó, Hiếu Công giận, quở Cảnh Giám :
- Người khách của nhà ngươi là người láo, dùng làm sao được !
Cảnh Gíam trách Vệ Ưởng, Vệ Ưởng nói :
- Tôi đem “đế đạo” ra nói (Đem đạo Ngũ Đế ra bàn ý muốn làm cho vua
thành Nghiêu, Thuấn.) với nhà vua, nhưng chi nhà vua không hiểu rõ đó
thôi .
Năm ngày sau, Cảnh Giám lại xin nhà vua cho Ưởng được yết kiến . Ưởng
lại yết kiến Hiếu Công, nhà vua tỏ ra vui vẻ hơn, nhưng vẫn chưa trúng ý
nhà vua. Sau đó, Hiếu Công lại trách Cảnh Giám, Cảnh Giám cũng lại trách
Vệ Ưởng, Ưởng nói :
- Tôi đem “vương đạo” (Vương đạo của Tam Vương, ý muốn làm cho vua
thành Hạ Vũ, Thành Thang, Vũ Vương) ra nói nhưng chưa lọt vào đó thôi .
Xin cho Ưởng được yết kiến lần nữa .
Ưởng lại yết kiến Hiếu Công, Hiếu Công khen nhưng vẫn chưa dùng . Sau
khi hội kiến đi ra, Hiếu Công nói với Cảnh Giám :
- Người khách của nhà ngươi giỏi đấy, có thể nói chuyện được !
Vệ Ưởng nói :
- Tôi đem “bá đạo” (là đạo làm bá chủ chư hầu như Tề Hoàn Công, Tần
Mục Công thời Xuân Thu.) ra nói với nhà vua, ý nhà vua là muốn dùng
đấy. Nếu nhà vua còn gọi tôi đến yết kiến thì tôi đã biết phải nói những gì
rồi ! (Theo phép du thuyết trước khi nói phải tìm cách dò cho đúng ý muốn
của nhà vua rồi mới nói.)
Vệ Ưởng lại yết kiến Hiếu Công . Hiếu Công cùng y nói chuyện không biết
đầu gối của mình đã lê đến trước chiếu của y . (Miêu tả vua Tần bị lời lẽ
của Ưởng thu hút đến nỗi xích lại gần lúc nào không biết. ) Nói mấy ngày
không chán - Cảnh Giám nói :
- Ông làm sao nói đúng ý nhà vua đến nỗi nhà vua vui thích như thế ?
- Tôi đem đạo đế vương ra nói với nhà vua, muốn nhà vua sánh với thời