SỬ KÝ TƯ MÃ THIÊN - Trang 296

không ưa Tô Tần. Tô Tần đi sang nước Yên. Sau hơn một năm mới được
vào nói chuyện với Yên Văn Hầu. Tô Tần nói:
- Nước Yên ở phía Đông giáp với Triều Tiên, Liêu Đông; phía Bắc có các
nước Lâm, Hồ, Lâu Phiền; phía Tây có các quận Vân Trung, Cửu Nguyên;
phía Nam có các sông Hô Đà, Dịch Thủy. Đất vuông hơn hai nghìn dặm;
binh sĩ mặc áo giáp vài mươi vạn người; xe sáu trăm cỗ, ngựa sáu nghìn
con, thóc chứa chỉ dùng được vài năm. Phía Nam có núi Kệ Thạch, núi
Nhạn Môn đầy sản vật; phía Bắe có cây táo, cây lật lắm hoa lợi, dân dẫu
không cày cấy nhưng nhờ cây táo cây lật cũng đủ sống. Vì vậy người ta gọi
nó là kho trời: Kể về mặt yên vui vô sự, không thấy cảnh tượng quân thua
tướng chết, thì không nước nào hơn nước Yên. Đại vương có biết vì sao thế
không? Nước Yên sở dĩ không bị giặc xâm lấn, không phải lo việc binh đao
là vì có nước Triệu che ở mặt Nam vậy. Tần với Triệu đánh nhau năm lần,
Tần hai lần thắng mà Triệu ba lần thắng. Tần và Triệu làm cho nhau chết
mà nhà vua lại đem tất cả toàn bộ nước Yên để chống giữ ở phía sau, cho
nên nước Yên không bị xâm lấn. Vả lại, Tần muốn đánh Yên thì phải vượt
qua hai quận Vân Trung và Cửu Nguyên, đi qua hai quận Đại và Thượng
Cốc, đất dài vài nghìn dặm, dẫu có lấy được thành nước Yên, tưởng Tần rốt
cục cũng không thể nào giữ được. Việc Tần không làm hại được Yên, thực
là hiển nhiên vậy. Trái lại, nếu triệu đánh Yên thì ra lệnh không đầy mười
ngày, đã có vài mươi vạn quân đóng ở ấp Đông Viên. Quân Triệu vượt qua
sông Hồ Đà Dịch Thủy, không đầy bốn năm ngày đã đến kinh đô nước
Yên. Cho nên nói Tần đánh Yên thì đánh ở ngoài nghìn dặm; còn Triệu
đánh Yên là đánh ở trong trăm dặm là như vậy. Không lo diều đáng sợ
trong trăm dặm mà chú trọng ở ngoài nghìn dặm, thì thực là sai lầm! Vì thế
cho nên xin đại vương kết thân và hợp tung với nước Triệu, hợp thiên hạ
làm một thì nước Yên chắc chắn sẽ chẳng có gì phải lo!
Văn Hầu nói:
- Ông nói phải đấy, nhưng nước tôi nhỏ, phía Tây sát nách nước Triệu
mạnh, phía Nam gần nước Tề, Tề và Triệu đều là những nước mạnh, nếu
quả thật ông muốn hợp tung để làm cho nước Yên được yên ổn thì quả
nhân xin đem cả nước theo.