SỬ KÝ TƯ MÃ THIÊN - Trang 374

hướng về nước Tần mà thôi. Bệ hạ ở trên thì sợ thái hậu nghiêm khắc, ở
dưới bị bọn gian thần lừa dối, ngồi ở trong thâm cung chưa hề rời khỏi tay
người nâng niu, suốt đời bị mê hoặc, không có ai nêu rõ gian tà. Tai họa
này nếu lớn thì tôn miếu bị tiêu diệt, nếu nhỏ thì bản thân mình cô độc
hiểm nguy, đó là điều thần sợ (19). Còn như việc cùng khổ, sỉ nhục, chết
chóc thì thần đâu dám sợ. Nếu thần chết mà nước Tần được thịnh trị thì còn
hơn là sống.
Vua Tẩn quỳ xuống nói:
- Sao tiên sinh nói thế. Nước Tần ở nơi xa xôi hẻo lánh, quả nhân ngu dại,
tiên sinh đã hạ cố đến đây, đó là trời kia đưa quả nhân đến làm phiền tiên
sinh để bảo tồn tôn miếu của tiên vương vậy. Quả nhân được nghe lời chỉ
giáo của tiên sinh, đó là trời thương đến tiên vương mà không vứt bỏ đứa
con côi cút. Tiên Sinh có việc gì mà nói như vậy? Bất kỳ việc lớn việc nhỏ,
trên từ thái hậu, dưới đèn các quan đại thần, xin tiên sinh chỉ giáo hết cho
quả nhân, chứ đừng nghi ngờ quả nhân (20).
Phạm Thư lạy mà vua Tần cũng lạy. Phạm Thư nói:
- Nước của đại vương bốn phía có biên giới vững vàng: phía Bắc có núi
Cam Tuyền, cửa ải Cốc Khẩu, phía Nam có dãy sông Kinh, sông Vị, bên
phải có đất Lũng Tây, đất Thục, bên trái có cửa ải Hàm Cốc, núi Hào, quân
đội thiện chiến có trăm vạn, xe trận có ngàn cỗ, gặp lợi thì xông ra đánh,
bất lợi thì rút vào cố thủ. Đó là đất của bậc vương giả vậy? Dân khiếp sợ
việc đánh nhau riêng, nhưng dũng cảm trong việc chiến đấu cho nước nhà,
đó là dân của bậc vương giả. Nhà vua nắm được cả hai cái đó( 21). Còn
việc lấy quân đội Tần dũng mãnh, xe ngựa đông đúc để khống chế chư hầu
thì cũng dễ như xua chó Lô của nước Hàn (22) đuổi đánh con thỏ què vậy.
Cơ nghiệp bá vương có thể làm được nhưng vì các quan không ai xứng
chức vị của mình, cho nên đóng cửa ải đến nay đã mười lăm năm, không
dám đem binh lực đánh các nước ở Sơn Đông. Sở dĩ như vậy là vì Nhương
Hầu không trung thành với việc mưu lợi ích cho nước Tần và kế của đại
vương có chỗ sai lầm vậy.
Vua Tần quỳ xuống nói:
- Quả nhân xin nghe xem kế của quả nhân sai lầm như thế nào?