SỬ KÝ TƯ MÃ THIÊN - Trang 457

thích, thế thôi?
Nay lấy người thì lại không như thế, không hỏi nên chăng, không kể ngay
gian; nếu không phải là người Tần thì bỏ, nếu ai là khách thì đuổi. Như vậy
tức là nhà vua qúy trọng sắc đẹp, âm nhạc, châu báu, ngọc ngà còn khinh rẻ
người. Làm như thế không phải là cái thuật để cưỡi cổ thiên hạ, khống chế
chư hầu vậy.
Thần nghe nói: đất rộng thì lúa nhiều, nước lớn thì người đông, quân mạnh
thì tướng sĩ dũng cảm. Núi Thái Sơn không từ một hòn đất cho nên mới lớn
như vậy; sông HoàngHà và biển Đông không từ nhũng dòng nước nhỏ cho
nên mới sâu như vậy. Bậc vương giả không đuổi dân chúng thấp hèn mới
có thể làm sáng cái đức của mình. Cho nên đất không có bốn phương,
người không ai là người nước ngoài(6), bốn mùa đều đẹp quỷ thần đưa
phúc đến. Ngũ đế, Tam vương sở dĩ vô địch là vì vậy.
Nay nhà vua lại bỏ bọn đầu den để giúp cho nước địch,đuổi tân khách để
giúp chư hầu lập nên cơ nghiệp, khiến kẻ sĩ trong thiên hạ không dám quay
mặt về hướng Tây, dừng chân không vào nước Tần. Như thế tức là, như
người ta nói,giúp binh khí cho giặc và đem lương thực cho bọn ăn trộm
vậy: Những vật không sản xuất ở nước Tần mà dáng quý trọng cũng nhiều;
kẻ sĩ không sinh ở nước Tần nhưng muốn trung với nước Tần cũng lắm.
Nay nhà vua đuổi khách đi để giúp cho nước địch, bỏ dân đi để thêm cho
kẻ thù; như thế là ở bên trong tự làm cho mình yếu và bên ngoài gây oán
với chư hầu, muốn cho nước khỏi nguy cũng không thể nào được” .
Vua Tần bèn bỏ lệnh đuổi khách, cho Lý Tư làm quan như cũ.
3. Cuối cùng nhà vua dùng kế của Tư. Tư làm quan đến đình úy. Được hơn
20 năm, nước Tần rốt cục thôn tính thiên hạ. Vua làm hoàng đế, cho Tư
làm thừa tướng.Nhà Tần san phẳng thành quách, các quận các huyện nấu
chảy binh khí để biểu lộ không đùng đến nó nữa. Tư khiến nước Tần không
phong cho ai một thước, một tấc đất nào, không lập con em làm vương, các
công thần làm chư hầu để đời sau khỏi lo việc các nước đánh nhau.
Năm thứ ba mươi tư đời Thủy Hoàng (năm 213 trước Công nguyên), nhà
vua sai đặt tiệc rượu ở cung Hàm Dương. Bọn bác sĩ Chu Thanh Thần làm
bộc xạ ca tụng uy thanh và công đức của Thủy Hoàng. Thuần Vu Việt