SỬ KÝ TƯ MÃ THIÊN - Trang 459

nước Tần, con gái thì lấy công tử các nước Tần. Thái thú Tam Xuyên Lý
Do xin nghỉ về Hàm Dương, Lý Tư đặt tiệc rượu ở nhà, trăm quan đều đến
trước mặt chúc thọ; ở ngoài sân, ngoài cửa, xe ngựa kể có hàng nghìn. Lý
Tư thở dài than rằng:
- Than ôi! Ta nghe Tân Khanh nói: “Sự vật không nên đi đến chỗ quá thịnh.
Tư này là kẻ áo vải đất Thượng Sái,một tên đầu đen ở nơi làng xóm, nhà
vua không biết ta hèn kém, cất nhắc lên đến thế này. Nay ta ở địa vị bầy tôi
không thua kém ai, có thể nói là giầu sang cùng cực rồi vậy. Phàm sự vật
đến cùng cực rồi thì sẽ suy, ta chưa biết sau này kết cục ra sao(8).
3. Tháng 10 năm thứ ba mươi bẩy đời Thủy Hoàng (năm 210 trước Công
nguyên) nhà vua đi chơi Cối Kê, và dọc bờ bể, phía Bắc đến Lang Gia.
Thừa tướng Lý Tư, trung xa phủ lệnh kiêm chức giữ phù, ấn nhà vua là
Triệu Cao cùng đi theo. Thủy Hoàng có hơn hai mươi người con. Con cả là
Phù Tô vì mấy lần can thẳng nên nhà vua sai coi binh ở Thượng Quận,
Mông Điềm làm tướng ở đấy. Con nhỏ là Hồ Hợi được nhà vua yêu, xin đi
theo. Nhà vua bằng lòng. Những người con khác không ai được theo.
Tháng 7 năm ấy, Thủy Hoàng đến Sa Khâu bị bệnh nặng, sai Triệu Cao viết
thư gửi cho công tử Phù Tô nói:
“Giao binh cho Mông Điềm, mau về lo việc tang đưa về Hàm Dương để
chôn”.Bức thư đã dán rồi nhưng chưa trao cho sứ giả thì Thủy Hoàng mất.
Thư và ấn đều ở chỗ Triệu Cao. Chỉ có con là Hồ Hợi, thừa tướng là Lý Tư,
Triệu Cao và năm sáu viên hoạn quan được nhà vua yêu biết là Thủy
Hoàng đã chết; còn quần thần không ai biết. Lý Tư cho là vua mất ở ngoài,
không có thái tử chân chính, nên giấu kín việc ấy. Sai đặt Thủy Hoàng
trong cái xe mát, trăm quan vẫn tâu trình, việc dâng đồ ăn như mọi ngày.
Một viên hoạn quan ngồi trong xe chuẩn y lời tâu. Triệu Cao(9) nhân đấy
giữ lại bức thư gửi cho Phù Tô và nói với công tử Hồ Hợi:
- Nhà vua mất, không có chiếu phong các con làm vương mà chỉ gửi thư
cho con cả: nếu con cả đến thì lập tức được lập làm hoàng đế. Còn ông
không có một tấc đất, bây giờ làm thế nào?
Hồ Hợi dáp:
- Cái dó đã đành! Ta nghe nói vị vua sáng suốt biết bầy tôi, người cha sáng