gì cần thiết để đưa xác đồng đội về với gia đình làm tang lễ theo thủ tục.
Anh lại phải gào lên buộc họ khiêng xác lên máy bay. Turner và tôi cũng
bực tức về thái độ của họ và cũng la mắng họ. Chúng tôi chưa bao giờ thấy
cố vấn Mỹ hoặc binh lính Quân đội Cộng hòa xử sự theo cách ấy. Chúng
tôi lúc đó mới hiểu mức độ rộng lớn của thảm họa trút xuống nơi đây.
Thiếu tướng Robert York, 49 tuổi, chỉ huy một phân đội đặc biệt do Lầu
Năm Góc cử sang Việt Nam thử nghiệm vũ khí và chiến thuật mới. Ông hạ
cánh xuống ấp Bắc lúc chúng tôi đã chuyển xong người chết lên máy bay.
York còn là một đại diện cho thế hệ những người miền Nam nước Mỹ thời
kỳ suy sụp kinh tế, lúc đầu đến với các trường quân sự để học khỏi mất tiền
, sau đó phát hiện ra nghề sử dụng vũ khí thích hợp với mình. Ở trường
West Point, thân hình gân guốc và nhanh nhẹn của ông cho phép ông
thường giành phần thắng trong các cuộc đấu quyền Anh. Những người
cùng thời khao khát một trong những thành tích xuất sắc nhất của ông về
chỉ huy bộ binh trong chiến đấu. Ông đã cầm đầu một tiểu đoàn của sư
đoàn 1 nổi tiếng rồi một trung đoàn, chỉ huy chiến đấu rất giỏi ở các mặt
trận chống quân Đức ở Tunisia, Ý, Normandie hơn hai năm.
Trong số 12 viên tướng Mỹ ở Việt Nam tháng Giêng năm 1963 (hơn một
phần ba nữa không hoạt động trực tiếp trong Quân đội Cộng hòa), chỉ riêng
York thấy phải đến ấp Bắc vì tính cách của Vann để phát hiện xem điều gì
đã xảy ra ở đấy. Việc tìm kiếm sự thật ất hơi khác thường đối với những
viên tướng. Được tự do hành động vì ông chỉ tùy thuộc trên danh nghĩa ở
ban tham mưu của Harkins, từ khi tới Sài Gòn vào tháng Mười, York không
ngớt chạy khắp vùng để tự mình đánh giá cách chỉ đạo chiến tranh. Vann
hiểu York thực hiện vai trò của mình rất nghiêm túc và cố gắng làm cho
ông hiểu mảnh đất và dân cư ở đây. Đặc biệt, anh nhấn mạnh một số vấn đề
trong cuộc tranh chấp này, như về các đồn tiền tiêu mà anh không dỡ bỏ
được. Anh dẫn York trên xe Jeep chạy qua các vùng mà viên tướng rõ ràng
cảm thấy nguy hiểm. Qua trò chuyện, York chú ý đến niềm xúc cảm của
Vann và đồng thời đến khả năng của anh biết lùi lại nhận xét người Việt
Nam một cách khách quan và nhận rõ sai lầm. Vann không rơi vào sai lầm
của một số cố vấn, sẵn sàng nêu lên chiến thắng của những người Việt Nam
