đồng minh để có lợi cho sự nghiệp của mình. Điều đó cho phép viên trung
tá trẻ này lập luận với trí óc sáng tạo ngang với viên tướng chỉ huy Harkins.
York có thể hiểu dễ dàng những lý lẽ của Vann vì đã có kinh nghiệm đặc
biệt trong nghề khác với đồng sự của ông. Viên tướng Mỹ duy nhất đến ấp
Bắc cũng là người duy nhất biết rõ một cuộc khởi nghĩa của cộng sản. Năm
1952, ông có may mắn được biệt phái ba năm rưỡi làm quan sát viên quân
đội Hoa Kỳ bên cạnh người Anh đánh nhau với du kích Trung Hoa ở
Malaysia. Những bài học ông rút ra được làm ông nghi ngờ, ngay trước khi
sang Việt Nam, không dễ dàng đánh Việt cộng như những viên tướng khác
bạn ông suy nghĩ. Người Anh có lợi thế binh lính và cảnh sát gấp 20 lần
quân du kích vốn không bao giờ vượt quá hơn mười nghìn người kể cả các
thành viên dân sự; ngoài ra họ lại lợi dụng được mối hận thù chủng tộc của
người Malaysia. Thế mà cuộc chiến tranh đó kéo dài 12 năm.
Tướng York lại có một lý do cá nhân để đến ấp Bắc. Ông là một trong
những người Mỹ mà gia đình bị chiến tranh đụng đến. Tháng Bảy năm
1962, một người cháu ông rất tự hào và yêu mến, đại úy Donald York, tình
nguyện sang làm cố vấn một tiểu đoàn dù, ba tháng sau khi đến Việt Nam,
anh bị giết chết trong một cuộc phục kích của Việt cộng trên đường 13
trong vùng đồn điền cao su bắc Sài Gòn.
York, phó của ông là trung úy Willard Golding, Turner và tôi ngược theo
tuyến phòng thủ của Việt cộng đến tận ấp và chỉ thấy ba xác người của họ.
Trong dòng kênh tưới chảy về phía sau, chúng tôi thấy những mảnh vỡ của
một chiếc thuyền đục bằng thân cây dùng chuyên chở thương binh và tiếp
tế đạn dược. Chúng tôi xuống ngồi ở hố cá nhân Việt cộng ẩn nấp và lần
đầu tiên phát hiện ra các vị trí trông rõ cánh đồng trực thăng đậu đến mức
nào. Toàn vị trí được chọn lựa và chuẩn bị hoàn hảo đến mức sau này,
Scanlon phải nói đây là giải pháp điển hình mà một đơn vị bộ binh phải tổ
chức để chống cự khi bị một kẻ địch mạnh hơn tấn công. Chúng tôi cũng
nhận xét mặc dù việc rút lui căng thẳng dưới lưới lửa của máy bay và trọng
pháo, Việt cộng đã nhặt hết vỏ đạn đồng để sau này lại nhồi thuốc làm đạn.
Tôi đã có đủ kinh nghiệm để xác định sự thật hiển nhiên nhưng một nhà
báo phải dựa vào phán xét của nhà chức trách. Vì vậy, tôi hỏi York nghĩ gì
