chương trình này cũng như Robert Thompson muốn bắt đầu từ những vùng
có lợi ích chiến lược và kinh tế để rồi làm vết dầu loang ra những vùng ít
quan trọng hơn. Nhưng Diệm và Nhu quyết định làm xen kẽ trên toàn miền
Nam Việt Nam. Còn ban tham mưu của Harkins hy vọng khoảng một nửa
trong hàng nghìn ấp chiến lược xây dựng trong tháng Giêng 1963 vượt qua
giai đoạn thô sơ để trở thành những cộng đồng thật sự.
Điểm khó hiểu là chính sách này làm lợi cho ai. Chắc chắn không cho
người Mỹ, Diệm và Nhu, vì những cộng đồng bị kìm hãm này không theo
họ như họ mong muốn. Ngược lại, các trại tạm thời này tăng cường động
cơ cho những người bị lưu đày quyết tâm bảo vệ Việt cộng hơn bao giờ hết.
Ban ngày thôn ấp có vẻ do chế độ cầm quyền kiểm soát. Vẻ bình lặng bên
ngoài củng cố niềm tin sai lạc của người Mỹ cho rằng nông dân Việt Nam
bản chất thụ động, lo lắng được yên ổn trước hết. Nhưng sự kiểm soát chỉ
là hão huyền vì người Việt Nam đánh nhau với Pháp đã học được lối giả
tạo và vì chính quyền Sài Gòn từ thôn trưởng đến những người có trách
nhiệm ở tỉnh, nói dối cấp trên để giữ chức quyền. Những người Mỹ cũng
lừa bịp chính mình bằng những mưu mẹo cưỡng bức như thúc đẩy chế độ
Sài Gòn quy định bắt buộc làm căn cước. Thực tế ban ngày không hề có
việc kiểm soát … Nông dân , vợ và những đứa con đã lớn của họ mỗi sáng
ra đồng ruộng cày bừa, thường cách ấp chiến lược nhiều cây số. Không
thấy mặt họ cho đến lúc mặt trời lặn, Khi đêm xuống, cảnh sát canh gác và
trưởng thôn rút vào những công sự nhỏ bằng đất nhồi rơm. Lúc ấy , cán bộ
Việt cộng tự do hoạt động. Còn những người “tình nguyện “vào cảnh sát
mới của ấp, có thể lẩn tránh ban đêm ở các đồn tiền tiêu hoặc thầm lặng đi
gặp Việt cộng địa phương hân hoan với những súng máy, lựu đạn CIA cho
họ.
Trận ấp Bắc xảy ra vào lúc thích hợp nhất và dùng làm bối cảnh thuận
lợi cho ông Hồ Chí Minh và các cộng sự. Đấy là một loại sự kiện họ đang
cần để thổi vào đội quân Việt cộng mới thành lập tình cảm yêu nước vốn
trước đây là cơ sở tạo dựng Việt Minh. Vào tháng Ba sau khi đánh giá kỹ
tình hình và hoàn thành mọi việc chuẩn bị, họ bắt đầu khai thác trận ấp
Bắc, kêu gọi tập hợp làm cách mạng miền Nam. Cáo thị in màu xuất hiện ở
