nhau. Phần đông đã ở cùng nhau một năm ở Fort Benning. Phi công các lớp
đào tạo khác nhau về máy bay lên thẳng đã được học điều hành đồng bộ
các hoạt động trong một vũ điệu phức tạp. Air Cav được đưa sang Việt
Nam trong tháng Chín, bố trí ở một cơ sở rộng mênh mông cho ba lữ đoàn
và 435 máy bay lên thẳng ở vùng thung lũng An Khê, phía đông dãy núi
gần hải cảng Qui Nhơn, miền Trung Việt Nam .
Tôi có nghe nói đến trận đánh lớn đầu tiên của Air Cav chống quân chủ
lực Bắc Việt giữa tháng Mười một năm 1965 lúc tôi đang ở miền Trung
điều tra những vấn đề về người tị nạn. Tôi đã thấy năm thôn dọc bãi biển
tỉnh Quảng Ngãi , mùa hè trước là một làng trù phú của ngư dân khoảng
15.000 người. Những ngôi nhà không phải nhà tranh vách đất mà được lợp
ngói, kết quả từ sự tiết kiệm của cả mấy thế hệ. Tất cả đều đổ nát sau hai
tháng bị máy bay ném bom và khu trục hạm của Hạm đội 7 dội ca nông bắn
liên tục. Ngôi làng được gọi là cơ sở Việt cộng đã bị san phẳng đơn giản vì
làng nằm trong khu vực do du kích kiểm soát. Các quan chức huyện cho
rằng theo điều tra của họ, 180 người bị giết trước khi dân làng kịp chạy
trốn. Những đánh giá khác đáng tin hơn nêu lên con số 600 nạn nhân.
Những sĩ quan trẻ, cố vấn quân sự của tỉnh khẳng định họ biết rõ ít nhất
mười thôn khác bị thiêu hủy theo cách ấy với lý do mơ hồ như vậy và hai
mươi lăm thôn khác nữa bị thiệt hại nặng. Họ bảo việc tiêu diệt triệt để rõ
ràng đã gia tăng.
Chiều hôm ấy , tôi gọi điện thoại cho văn phòng báo NEW YORK
TIMES ở Sài Gòn nói về bài báo dự đinh viết. Charlie Mohr, trưởng văn
phòng bảo tôi việc đó có thể để lại sau. Một trận đánh lớn với quân đội Bắc
Việt vừa xảy ra gần Pleiku, một làng chính ở trung tâm cao nguyên và tôi
phải đến đó càng nhanh càng tốt.
Một đại úy dẫn tôi đến sân bay trong tỉnh và cho đến đêm khuya, tôi
nhảy từ máy bay này sang máy bay khác để đi dọc bờ biển đến Quy Nhơn
rồi bay trên dãy núi đến Pleiku. Tôi đã quen được qua một trạm chỉ huy
Nam Việt Nam cả ban đêm. Ở Pleiku tràn ngập hoạt động, ồn ào vì điện đài
liên tiếp gọi, ra mệnh lệnh và báo cáo. Những chiếc Chinohook khổng lồ
đậu xuống lấy đạn dược rồi nặng nề bay lên, tiếp tế cho các khẩu trọng
