2 Hải quân phải giao lại việc chỉ huy đại đội cho các đại úy nhưng Ellsberg
giữ lại đại đội mình vì đấy là đơn vị được nhiều phần thưởng nhất tiểu đoàn
và tỏ ra xuất sắc nhất trong các đợt hành quân.
Binh nghiệp của anh kết thúc giữa năm 1956, Ellsberg chuẩn bị trở về
Havard để thỏa mãn giấc mơ của mọi trí thức là thành viên Hôi những
người đồng hành nổi tiếng thì Nasser chiếm kênh đào Suez. Tiểu đoàn anh
phiên chế vào Hạm đội 6 ở Địa Trung Hải. Anh bèn viết thư cho một giáo
sư ở Havard để nói Hội những người đồng hành chờ anh, rồi anh tái nhập
ngũ sáu tháng ở Hải quân. Anh rất thất vọng thấy Eisenhower không can
thiệp vào vụ kênh Suez.
Năm 1959, anh rời trường Havard vào làm việc ở Công ty Rand, cơ quan
nghiên cứu dân sự của Không quân thành lập ở Santa Monica, California.
Anh dành ở đấy điều mà anh nghĩ là nhiệm vụ quan trọng nhất thời kỳ ấy :
tránh cuộc chiến tranh hạt nhân bằng cách ngăn ngừa một cuộc tấn công bất
ngờ của Liên Xô. Với mã hiệu đặc biệt, anh nắm mọi tài liệu tối mật để
phân tích những thông tin do máy bay do thám U-2 và các nguồn khác cung
cấp. Anh nghiên cứu những qui trình của Hoa Kỳ cho phép máy bay mang
bom khinh khí bay sang Nga cũng như việc bắn tên lửa xuyên lục địa và
viết những báo cáo tuyệt mật để cải tiến các phương pháp. Ở Lầu Năm
Góc, anh biết rõ những tài liệu bí mật ghê gớm nhất thậm chí cà kế hoạch
chiến tranh hạt nhân của Hoa Kỳ.
Ellsberg kinh ngạc trước điều anh biết được. Những người Xô viết không
chuẩn bị một cuộc tấn công bất ngờ. Còn việc nói rằng có lợi thế lớn về tên
lửa xuyên lục địa, sự chênh lệch về tên lửa mà Kennedy khai thác có lẽ
thực lòng trong cuộc tranh cử chống Nixon năm 1960, chỉ là một chuyện
bịa đặt. Sự nhục nhã trong vụ khủng hoảng tên lửa ở Cuba lôi kéo người
Xô viết tăng cường sản xuất vũ khí hạt nhân. Theo tin tình báo Mỹ, họ có 4
tên lửa xuyên lục địa và 200 máy bay ném bom đường kính hoạt động rộng.
Đổi lại, các tướng đô đốc và Hải quân Mỹ chuẩn bị một cuộc chiến tranh
nhiệt hạch chớp nhoáng với một số lượng lớn tên lửa ở mặt đất hoặc mang
trên tàu ngầm hay trên hàng nghìn máy bay. Kế hoạch của Bộ tổng tham
mưu cho phép giết khoảng 325 triệu dân Liên Xô và Trung Quốc. Nếu
