thế phán xét rằng chúng ta nhìn thấy trước nhiều hơn là các
nhà ngoại giao tại Vienna.
Không, Mackinder không phải là một người theo thuyết định
mệnh đơn thuần, ông tin rằng hoàn cảnh địa lý và môi trường có thể
khắc phục được, nhưng đó là khi người ta xử lý chúng với sự tôn
trọng và sự hiểu biết sâu sắc nhất.
Không còn nghi ngờ gì nữa rằng tác phẩm Prince (Quân vương)
của Machiavelli đã tồn tại được lâu dài một phần vì nó là một cẩm
nang hướng dẫn cho những người không chấp nhận số phận và
không thể đương đầu với nó mà không dùng đến mưu mẹo. Điều
tương tự cũng thấy với các lý thuyết của Mackinder. Tầm nhìn táo
bạo của ông tỏ ra có sức áp đảo bởi sức mạnh của những luận cứ
và lối hành văn của mình đã tạo ra cảm giác bị mắc kẹt trong một
thực tế đã được tiền định, trong khi thực ra là đang kích thích chúng
ta vượt qua nó. Ông thuộc nhóm ưu tú trong số những người theo
Quyết định luận do dự, và hiểu sâu sắc rằng chúng ta phải cố gắng
như thế nào để tránh những bi kịch.
Quyết định luận hàm ý một tư duy tĩnh, một xu hướng phải bị
nhấn chìm bởi thực tại - những lực lượng và khuynh hướng có ảnh
hưởng sâu rộng của ngày hôm nay, tức là những nhân tố không bị
ảnh hưởng bởi những sự trớ trêu của lịch sử, như chúng đang diễn
ra trên thực tế. Nhưng Mackinder thì ngược hẳn lại. Giống như một
người điềm tĩnh bị ám ảnh, ông liên tục rà soát lại luận đề thời 1904
của mình về “trục xoay”, bổ sung thêm chiều sâu và tính thấu đáo
với sự phân tích những sự kiện gần đây một cách sâu sắc. Yếu tố
xuất sắc trong suy nghĩ của ông nằm ở chỗ ông nhìn thấy trước một
hệ thống toàn cầu vào lúc mà suy nghĩ và cảm xúc của thời đại
