đã mở ra các tuyến đường vận chuyển biển toàn cầu và cuối cùng
đã chiến thắng Địa Trung Hải khép kín. Trong khi Bồ Đào Nha và
Tây Ban Nha là những quốc gia hưởng lợi đầu tiên của thương mại
trên Đại Tây Đương này - nhờ vị thế bán đảo nhô ra của họ - các xã
hội Thời kỳ Tiền Khai sáng của họ, bị làm tổn thương bởi sự cận kề
(và bị chiếm đóng) của những người Hồi giáo Bắc Phi, đã mất đất
vào tay Hà Lan, Pháp và Anh trong cuộc cạnh tranh trên đại dương.
Vì vậy, đúng như khi xưa Đế chế Roman Thần thánh của
Charlemagne đã kế tục Roma, trong thời hiện đại, Bắc Âu lại kế tục
Nam Âu, với nòng cốt Carolinge giàu khoáng sản đang thắng cuộc
dưới hình thức liên minh châu Âu: trong mức độ không hề nhỏ bởi
nguyên nhân địa lý.
Địa Trung Hải thời Trung cổ bản thân nó đã từng bị phân chia
giữa phần Tây của người Frank và phần Đông của người Byzantine.
Sự phân chia Bắc-Nam cũng không phải là nhân tố duy nhất đã định
rõ ranh giới của châu Âu hiện nay, mà còn có cả sự phân chia đông-
tây, và chúng ta sẽ thấy, cả sự phân chia giữa phần Tây bắc và
Trung tâm. Lấy ví dụ trường hợp tuyến đường di cư của thung lũng
sông Danube trải dài theo tây-đông, vượt qua đồng bằng Hungary
tới Balkan, Biển Đen và thảo nguyên Pontic, Kazakhstan đến Mông
Cổ và Trung Quốc. Thực tế địa lý này, cùng với cửa ngõ tiếp cận -
bằng phẳng và không có gì cản trở - vào nước Nga nằm xa hơn về
phía bắc, đã tạo cơ sở cho những đợt sóng xâm nhập chủ yếu là
của người Slav và các dân tộc Turk từ phía đông từng được
Mackinder trình bày chi tiết hóa trong bài báo “Trục xoay địa lý của
lịch sử”, và, như chúng ta biết, đã có ảnh hưởng lớn tới vận mệnh
chính trị của châu Âu. Như vậy, đúng như là đã có một châu Âu
Carolinge và một châu Âu Địa Trung Hải, thì do những cuộc xâm
