và không chỉ có thế. Và đó là chưa kể đến những sa mạc kiềm của
Makran và Baluchistan ở vị trí kết nối Iran với tiểu lục địa này, hoặc
giao thông đường biển thời Trung cổ từng kết nối Arabia với Ấn Độ
nhờ có gió mùa mang tính chu kỳ. Andre Wink, chuyên gia về Nam
Á, gọi là “biên giới Al Hind” (một từ có gốc từ tiếng Arab) cho toàn bộ
vùng đất từ miền Đông Iran tới miền Tây Ấn Độ, với dân cư chủ yếu
là người Hồi giáo đã Ba Tư hóa. Biên giới Al Hind này suốt chiều dài
lịch sử từng là một cơ cấu dòng chảy văn hóa rất đáng kể, khiến cho
việc xác định biên giới quốc gia tự nó đã chứa đựng sự mơ hồ.
Bản đồ của nền văn minh Harappa (mạng lưới phức tạp và tập
trung của các thị tộc cai trị vùng này từ cuối thiên niên kỷ IV tới giữa
thiên niên kỷ II TCN) là một tư liệu biết nói. Theo những di vật khảo
cổ, cả hai thành phố quan trọng nhất là Mohenjodaro và Harappa
đều nằm trên phía thượng lưu sông Ấn, trong tỉnh Sindh hiện tại của
Pakistan. Sông Ấn lẽ ra giữ vai trò của một biên giới phân chia tiểu
lục địa với vùng Nội Á, nhưng đã trở thành trung tâm của một nền
văn minh riêng biệt hoàn toàn. Không gian của nền văn minh
Harappa trải dài từ Baluchistan ở phía đông bắc và Kashmir ở phía
bắc, gần như tới tận Delhi và Mumbai ở phía đông nam, và được
giới hạn ở phía đông bắc bởi sa mạc Thar. Như vậy, nó bao phủ một
bộ phận lớn của lãnh thổ Pakistan ngày nay và 1/4 Ấn Độ (phần tây
bắc và tây), lan tới tận đường biên giới của Iran và Afghanistan. Đó
là một hoàn cảnh địa lý phức tạp đối với việc định cư vốn dĩ gắn với
những cảnh quan có khả năng hỗ trợ việc tưới tiêu, trong khi biết
rằng một tiểu lục địa rộng lớn như trường hợp này mang trong mình
nhiều biết bao những đơn vị tự nhiên…
Người Aryan có thể đã di cư tới đây từ cao nguyên Iran, và cùng
với cư dân tại chỗ của tiểu lục địa này trở thành một phần của quá
