nghĩ ấy, chúng ta có thể nói rằng nước Nga, cho đến tận ngày nay,
là một cường quốc lục địa không an toàn, nằm trải rộng ra tứ phía,
là nạn nhân của những cuộc xâm lăng từ thời trước cả những cuộc
xâm nhập của các bộ lạc du mục Mông Cổ trong thế kỷ XIII, duy chỉ
có thời gian, khoảng cách và thời tiết là những ưu thế địa chính trị
vốn có của mình, vẫn luôn thèm khát có nhiều lối vươn ra biển hơn.
Và bởi vì không tồn tại một trở ngại địa lý nào đáng kể giữa châu Âu
và Ural, nên Đông Âu, bất chấp sự sụp đổ Bức tường Berlin, vẫn
đang chịu sự đe dọa từ phía nước Nga, như nó đã từng phải chịu
suốt hàng thế kỷ. Có một điều khác cũng đúng, đó là sự lo lắng về
đường biên giới Đức từng đeo đẳng nước Pháp – giống như trong
thời đại Louis XIV − cho tới tận cuối Thế chiến II, khi Hoa Kỳ rốt
cuộc đã đảm bảo hòa bình của châu Âu.
Trên thực tế, vị trí địa lý là lời mở đầu cho chính việc phân tích
lần theo những sự kiện của con người. Không phải ngẫu nhiên mà
nền văn minh châu Âu có cội nguồn cơ bản từ vùng đảo Crete và
các đảo Cyclade của Hy Lạp, đó là vì đảo Crete là “một mảng châu
Âu trôi dạt” cổ xưa nằm gần nhất với nền văn minh Ai Cập, còn các
đảo Cyclade thì nằm sát với vùng Tiểu Á. Cả hai, nhờ có địa thế
biển đảo, đã được bảo vệ suốt hàng thế kỷ trước sự tàn phá của
những đội quân xâm lược, và nhờ thế phát triển thịnh vượng. Địa lý
chính là những bằng chứng nói về các vấn đề quốc tế, có ý nghĩa cơ
bản đến mức chúng ta chấp nhận như là lẽ đương nhiên.
Còn có điều gì căn bản hơn trong lịch sử châu Âu so với sự khác
biệt về vị trí địa lý giữa nước Đức và nước Anh, nghĩa là một nước
biển đảo, còn nước kia là một cường quốc lục địa? Nước Đức với
cả hai mặt đông và tây đều không có những dãy núi che chở, một
tình trạng dẫn đến những thái độ ít nhiều bệnh hoạn của nó, từ chủ
