học đã phải chiến đấu với một kẻ thù bên ngoài là Giáo hội, mà sự thể là
chính Giáo hội... nằm trong lòng bản thân các nhà khoa học”)
Giả thuyết này không phải là một định luật phổ quát, mặc dù đi kèm với nó
trong việc giải thích có một số định luật phổ quát về tự nhiên, như định luật
di truyền, định luật phân li, định luật đột biến. Đúng ra thì nó mang đặc tính
của một phát biểu ghi nhận cá biệt (đặc thù hay đơn lẻ) có tính lịch sử (nó
có cùng một vị thế với phát biểu ghi nhận có tính lịch sử sau: “Charles
Darwin và Francis Galton có chung một ông ngoại.”). Nếu nói giả thuyết
tiến hóa không phải là một định luật tự nhiên phổ quát mà chỉ là một phát
biểu lịch sử cá biệt (hay riêng biệt thì chính xác hơn) về tổ tiên của một số
loài thực vật và động vật trên trái đất thì cách nói đó xem chừng có phần tối
nghĩa, vì xưa nay người ta thường dùng thuật ngữ “giả thuyết” để mô tả vị
thế của những định luật tự nhiên phổ quát. (Thậm chí một phát biểu ghi
nhận kiểu như “Mọi động vật có xương sống đều có một cặp ông tổ bà tổ
chung” cũng không phải là một định luật tự nhiên phổ quát, kể cả ở đây ta
dùng từ “mọi”, bởi nó chỉ nói đến những động vật có xương sống hiện có
trên trái đất chứ không nói về tất cả các cơ thể sống tồn tại ở mọi nơi mọi
lúc cùng có cái thể tạng mà ta coi là đặc trưng cho lớp động vật có xương
sống. Xem thêm cuốn “Logic phát kiến khoa học” của tôi, từ mục 14).
Nhưng chớ quên rằng ta thường xuyên sử dụng thuật ngữ này theo nhiều
cách hiểu khác nhau, chẳng hạn, không có gì là không chính xác khi mô tả
một chẩn đoán y học như một giả thuyết, mặc dù một thứ giả thuyết như
vậy không hề mang đặc tính của một định luật phổ quát mà chỉ hoàn toàn
mang đặc tính cá biệt và lịch sử. Nói cách khác, không được để việc mọi
định luật tự nhiên đều là những giả thuyết khiến ta quên một điều rằng
không phải mọi giả thuyết đều là định luật, và nhất là, các giả thuyết lịch sử
nói chung không mang tính phổ quát mà chỉ là những phát biểu ghi nhận về
một sự kiện đơn lẻ, hoặc về một số các sự kiện kiểu như vậy.
Vậy liệu có một định luật về tiến hóa hay không? Liệu có hay không một
định luật khoa học theo cách T. H. Huxley hiểu khi ông viết: “... đúng là
thiếu nhiệt tâm nếu một triết gia nào đó... còn không chịu tin rằng sớm
