đối với đời sống xã hội. Do đó, trong lịch sử xã hội không thể có sự lặp lại
đích thực; và cũng do đó người ta phải biết rằng những sự kiện nổi hiện
trong tương lai sẽ là những sự kiện mới mẻ về bản chất. Lịch sử có quyền tự
lặp lại - nhưng không bao giờ trên cùng một cấp độ, nhất là khi những sự
kiện được bàn đến có một tầm quan trọng mang tính lịch sử, và khi mà
chúng có khả năng gây một ảnh hưởng lâu dài đến xã hội.
Trong thế giới được vật lý học mô tả, những điều xảy ra không bao giờ là
thực sự mới và mới xét về bản chất cả. Ta có thể phát minh ra một cỗ máy
mới, nhưng ta vẫn luôn có thể phân tích cỗ máy đó như một sự sắp xếp lại
của những thành phần không có gì mới. Sự mới mẻ trong vật lý học chỉ là
sự mới mẻ trong cách sắp xếp hoặc cách kết hợp. Ngược hẳn lại, cái mới về
mặt xã hội, cũng giống với cái mới về mặt sinh học, là một loại cái mới từ
trong bản chất, điều này đã được thuyết sử luận nhấn mạnh. Đó là cái mới
đích thực, không thể chỉ coi như một sự sắp xếp mới. Bởi trong đời sống xã
hội, những nhân tố cũ một khi nằm trong sự sắp đặt mới thì không bao giờ
còn là những nhân tố cũ nữa. Nơi không thứ gì có thể tự lặp lại một chính
xác thì cái mới sẽ luôn nổi hiện. Đây là điều rất cần được lưu ý khi xem xét
sự phát triển của những giai đoạn hay những thời kỳ lịch sử mới, khác về
bản chất so với những thời kỳ hay giai đoạn khác.
Thuyết sử luận tuyên bố rằng không có gì trọng đại hơn là sự ra đời của một
giai đoạn lịch sử thực sự mới. Ta không được phép nghiên cứu khía cạnh vô
cùng quan trọng này của đời sống xã hội theo cách vẫn quen làm khi cắt
nghĩa những cái mới trong lĩnh vực vật lý học bằng việc xem chúng như sự
sắp xếp lại của những yếu tố quen thuộc. Thậm chí nếu những phương pháp
thông thường của vật lý học có áp dụng được cho xã hội đi chăng nữa thì
cũng không bao giờ áp dụng được cho những đặc tính nổi bật nhất của xã
hội, đó là: sự phân chia giai đoạn, và sự nổi hiện cái mới. Một khi đã nắm
bắt được ý nghĩa của cái mới về mặt xã hội, ta buộc phải từ bỏ suy nghĩ cho
rằng việc áp dụng những phương pháp vật lý thông thường vào nghiên cứu
các vấn đề xã hội học có thể giúp ta tìm hiểu thấu đáo những vấn đề về sự
phát triển xã hội.
