không nhận thấy một cương lĩnh như vậy chỉ có thể dẫn đến thất bại, một
thất bại thậm chí có thể nhìn thấy ngay trước khi cương lĩnh đó được thực
hiện. Bởi vì nó đã thay thế nhu cầu xây dựng một xã hội mới tốt đẹp đối với
mọi người, nam cũng như nữ, bằng nhu cầu “gọt đẽo” những người đàn ông
và những người đàn bà sao cho họ vừa với khuôn mẫu của xã hội mới. Rõ
ràng điều này đã loại trừ mọi khả năng đưa những thành công hay thất bại
của xã hội mới ra trắc nghiệm. Bởi vì đối với những ai không hài lòng sống
trong xã hội mới, người ta chỉ có thể giải thích rằng họ chưa được rèn giũa
đủ độ để sống trong xã hội đó; rằng “những xung lực trong con người” của
họ cần được tiếp tục “tổ chức”. Nhưng vì không có khả năng trắc nghiệm
nên mọi lời tuyên bố rằng phương pháp “khoa học” đang được áp dụng đều
trở nên hão huyền. Cách tiếp cận chủ toàn như vậy là không tương xứng với
một thái độ khoa học đích thực.
Kĩ thuật Không Tưởng không phải là một trong những chủ đề chính của
công trình nghiên cứu này, nhưng có hai lí do khiến ta phải bàn đến nó song
song với thuyết sử luận trong ba mục tiếp theo. Thứ nhất, bởi nhân danh kế
hoạch hóa tập thể (hay tập trung), nó là một học thuyết thời thượng cần
được phân biệt thật kĩ càng với “công nghệ phân mảnh” và “kĩ thuật phân
mảnh”. Thứ hai, bởi thuyết Không Tưởng không chỉ giống với thuyết sử
luận ở thái độ thù nghịch đối với cách tiếp cận theo lối phân mảnh mà còn
thường xuyên chung lưng đấu cật với hệ tư tưởng sử luận.
