Sau khi hỏi ý kiến Va-tu-tin, chúng tôi quyết định đêm 4 rạng ngày 5
tháng Bảy, sẽ tiến hành cuộc phản chuẩn bị bằng pháo binh và không quân,
như kế hoạch đã dự kiến; mà sau này ta thấy rõ, cuộc phản chuẩn bị đó đã
đặc biệt có hiệu quả. Bọn địch trên vị trí xuất phát tiến công đã bị thiệt hại
nặng nề về người và kỹ thuật. Hệ thống hỏa lực pháo binh mà chúng chuẩn
bị đã bị phá vỡ, việc điều khiển bộ đội của chúng bị rối loạn. Không quân
địch cũng bị thiệt hại tại các sân bay, và liên lạc giữa bộ chỉ huy bộ đội hợp
thành với không quân cũng bị cắt đứt.
Nhiều tên chỉ huy phát-xít tưởng rằng cuộc phản chuẩn bị mạnh mẽ đó
là cuộc mở màn tiến công của chúng ta. Mặc dù không biết tỉ mỉ kết quả
của cuộc phản chuẩn bị, chúng tôi rất hài lòng về những kết quả chung. Bọn
Hít-le khó khăn lắm mới bắt đầu tiến công được, đáng lẽ tiến công lúc 3 giờ
sáng mồng 5 tháng Bảy, chúng phải bắt đầu chậm lại mất ba giờ.
Trận đánh vĩ đại trên vòng cung Cuốc-xcơ đã mở màn như vậy. Trong
ngày hôm đó, cả hai cánh quân địch đồng thời chuyển sang tiến công vào
Cuốc-xcơ từ phía Bắc và phía Nam. Bộ đội Liên Xô đã kịch chiến với địch.
Diễn biến chung của trận đánh đã được nói đầy đủ trong các sách báo; ở
đây tôi chỉ xin nhắc tới một vài điểm. Theo quyết định của Đại bản doanh
ngày 23 tháng Sáu, thượng tướng I. X. Cô-nép thôi giữ chức tư lệnh
Phương diện quân Tây - Bắc để nhận nhiệm vụ tư lệnh quân khu Thảo
nguyên. Tham mưu trưởng quân khu Thảo nguyên là M. V. Da-kha-rốp.
Ngày 9 tháng Bảy, Đại bản doanh ra lệnh đổi tên quân khu Thảo nguyên
thành Phương diện quân Thảo nguyên.
Chiến dịch phòng ngự của các Phương diện quân Vô-rô-ne-giơ và
Trung tâm kéo dài từ ngày 5 đến 23 tháng Bảy. Từ ngày 12 tháng Bảy, tập
đoàn quân xe tăng cận vệ 5 và tập đoàn quân bộ đội hợp thành 5 của
Phương diện quân Thảo nguyên chuyển cho Phương diện quân Vô-rô-ne-
giơ cũng tham gia chiến dịch.
