Năm 1559, Trịnh Kiểm đem 6 vạn quân ra đánh, chiếm được một vùng
rộng lớn ở Thái Nguyên, Kinh Bắc, Hải Dương. Tưởng đã cầm chắc thành
công, song quân của Mạc Kính Điển lại đánh tập hậu vào Thanh Hóa, khiến
quân Nam triều phải vội kéo về giữ Tây Đô.
Hai bên cứ thế giằng co. Nhà Lê tuy đã “trung hưng” nhưng thực ra chỉ
chiếm được xứ Thanh. Ngay đến đất Nghệ An cũng thường bị thủy quân
Mạc đột nhập đánh phá, quân Trịnh ứng cứu không kịp. Về sau tướng nhà
Lê là Nguyễn Hoàng (con trai Nguyễn Kim) chiếm cứ Thuận Hóa, quân
Mạc mới không tiến đánh Nghệ An nữa. Về phần mình, nhà Mạc cũng chỉ
làm vua ở miền Bắc thôi.
∗
∗ ∗
Một sự kiện xảy ra khiến nội bộ Nam triều biến loạn. Năm 1570, Trịnh
Kiểm mất, con trưởng là Trịnh Cối lên thay. Cối ham mê tửu sắc, làm nhiều
việc thất nhân tâm. Trịnh Tùng là em đem quân đánh lại Trịnh Cối. Mạc
Kính Điển nhân cơ hội đem 10 vạn quân và 700 chiến thuyền chia làm sáu
đạo quân tiến đánh. Trịnh Cối bị kẹp giữa phía bắc là quân Mạc, phía nam là
quân Trịnh Tùng, biết không chống cự được, bèn đem quân đầu hàng Mạc
Kính Điển.
