Suốt cuộc chiến tranh Lê - Mạc, không năm nào Mạc Kính Điển không
động binh nhằm tiêu diệt quân Lê Trịnh. Các vùng từ Ninh Bình trở vào đều
là bãi chiến trường, dân kéo nhau chạy loạn, làng mạc hoang tàn. Trịnh
Tùng một mặt chỉnh đốn quân đội, xây thành đắp lũy cố thủ, mặt khác củng
cố lực lượng, chiêu tập nhân tài, nắm quyền trong tay, chờ thời cơ đánh trả.
Thời cơ đó đã đến. Năm 1580 Mạc Kính Điển chết, em là Mạc Đôn
Nhượng lên thay anh phò tá Mạc Mậu Hợp. Mậu Hợp là ông vua đồi bại,
hoang dâm, chỉ thích nghe bọn nịnh thần. Còn Mạc Đôn Nhượng thì tài đức
đều tầm thường, chẳng làm được việc gì đáng để quan quân nể trọng.
Mười năm tiếp theo, năm nào vào mùa thu, Mạc Đôn Nhượng cũng cầm
quân đánh vào Thanh Hóa, nhưng đều vấp phải sự chống trả quyết liệt của
Trịnh Tùng: khi thì bị phục binh đánh thua, khi hết lương thảo phải kéo quân
về.
Lúc này Trịnh Tùng đã có đủ lực để ăn miếng trả miếng. Năm 1583, kéo
quân ra Sơn Nam, thu thóc lúa rồi kéo về. Năm 1584, lại đánh Trường Yên
(Ninh Bình). Năm 1585 tiến đánh xa hơn, tới tận Mĩ Lương, Thạch Thất (Hà
Tây cũ). Giờ đến lúc nhà Mạc phải lo phòng thủ. Mạc Mậu Hợp cho đắp
