Trung Quốc, là những bức tranh được vẽ trên lụa, giấy Tuyên Thành, có trục
cuốn. Quốc họa là hình thức hội họa truyền thống của dân tộc Hán. Đề tài
của các bức quốc họa là con người, sông núi, hoa cỏ, chim chóc… thể hiện
sự nhận thức của cổ nhân về tự nhiên, xã hội và các lĩnh vực liên quan như
chính trị, triết học, đạo đức… (3) Một loại bút pháp đặc biệt trong thư pháp,
giữa nét vẽ có những vết trắng. Phi bạch cũng là một biểu hiện điển hình của
sự kết hợp hài hòa giữa hư và thực trong nghệ thuật quan truyền thống của
Trung Quốc. (1) Ví với người không khéo ăn nói hoặc người có tính cách
lạnh lùng, ít nói. (1) Trình Giảo Kim (??5 2025), tên tự Tri Tiết, là công thần
Trình Giảo Kim (??5 2025), tên tự Tri Tiết, là công thần khai quốc nhà
Đường, 1 trong 24 công thần Lăng Yên các. Câu này chỉ sự việc bất ngờ xảy
ra, nằm ngoài dự liệu. (1) Nguyên văn: kỳ ba, vốn là một loài hoa đẹp quý
hiếm, nay thường được dùng để châm chọc những người có hành vi quái
đản, khác với người thường. (1) Từ gốc Hán của “rùa đen” là “ô quy”. “Vụ
quy” (ù gu) có âm đọc ô quy”. “Vụ quy” (wù guī) có âm đọc gần giống với
“ô quy” (wū guī) nên Nhược Nhất nghe nhầm. (1) Xem tinh tượng: xem sự
sáng tối và vị trí của các ngôi sao để đoán ượng: xem sự sáng tối và vị trí
của các ngôi sao để đoán điềm cát hung họa phúc của người và việc. (2)
“Trủng” nghĩa là “mộ”. (1) Trong tiếng Trung, từ “
不 要 脸 ” (bùyàoliǎn)
nghĩa là không biết xấu hổ, nghĩa mặt chữ là “không cần mặt”. (1) Ý nói gục
đầu xuống ngủ. (1) Điệt nhi: Cháu. (188) Chỗ này có lẽ tác giả nhầm lẫn 30
thay vì 50, đoạn dưới nhân vật này kể học lớp 7 vào năm 1972 thì hiện nay
phải trên 50 tuổi rồi. (189) Chuyển di (transference) là hiện tượng trong trị
liệu tâm lý khi bệnh nhân coi người tư vấn tâm lý như một người quen thân
của mình, thường là nhân vật chính trong câu chuyện của mình hơn là chỉ là
người lắng nghe và trợ giúp để tháo gỡ vấn đề, người bệnh có thể nảy sinh
những cảm xúc như đối với nhân vật đồng nhất mà có thể ảnh hưởng đến
hiệu quả của việc điều trị. (190) D. Grossman, Death as a way of life: From
Oslo to the Geneva agreement (Tạm dịch: Chết như là một cách sống: từ
hiệp định Oslo đến hiệp định Geneva). New York: Picador, 2004, trang 8.
(191) Như chú thích 204, trang 7. (192) Như chú thích 204, trang 30. (193)
Như chú thích 204, trang 43. (194) Như chú thích 204, trang 44. (195) Lễ
