Kết hợp chuyện truyền khẩu với chuyện thần thoại thành chuyện trường
ca diễm lệ, thi tập được thi sĩ ca công ngâm vịnh, phô diễn trước quần
chúng qua nhiều thế hệ trước khi được ghi lại thành văn vào thế kỷ VIII
TCN. Pha trộn nhiều mặt, pha trộn rất nghệ thuật và độc đáo, văn hóa Hy-
lạp buổi ban đầu, thi tập lôi cuốn khán giả, độc giả khắp nơi, số lượng mỗi
ngày một gia tăng, khi được dịch sang nhiều thứ tiếng, ở Tây Âu từ thời văn
nghệ phục hưng, ở nước ta có lẽ chưa bao giờ, quá lắm chỉ nghe tên gọi
ngắn gọn, song không biết nội dung thực sự thế nào.
Xoay quanh danh dự, quyền hành, địa vị, dũng cảm của con người, xử sự
bất thường của thần linh, chủ đề khẳng định ảnh hưởng sâu rộng, bền bỉ của
thi tập trên bình diện văn hóa.
Tóm tắt tác phẩm
Theo sử gia Tây Âu cách đây khoảng bốn ngàn năm khi châu Âu chưa
thành hình, quốc gia, dân tộc trên lục địa chưa xác định rõ rệt như ngày nay,
có bộ lạc cao lớn, tóc vàng, sử gia không rõ thế nào, rời rừng núi mạn bắc
kéo xuống bờ biển, đồng bằng mạn nam, băng qua thung lũng Vardar tiến
về phía đông, vượt eo biển Hellespont vào Tiểu Á. Cùng thời gian, một
phần bộ lạc rẽ sang phía tây lấn chiếm Nam Âu, định cư trên phần đất sau
này gọi là Hellas, bên ngoài gọi là Hy-lạp. Bộ lạc đó có lẽ không đông đảo,
và có vẻ không do duy nhất một người chỉ huy. Tới nơi gặp thổ dân họ gọi
là Pelasgian, tên gọi tùy tiện không đặt vấn đề nguồn gốc hay chủng tộc,
ngày nay gọi là Helladic, người thuộc văn hóa thời kỳ đồ đồng. Họ không
gọi họ là người Hy-lạp mà gọi họ là người Achaian, người Argive hoặc
người Danaan, nghĩa là thần dân quân vương huyền thoại Danaus sinh
nhiều công chúa. Họ là chủng tộc gan dạ, kiên cường, song bán khai. Trái
lại, dân tộc họ chinh phục đã hấp thụ văn minh mấy thế kỷ và đã trở thành
bộ phận của văn minh Minoan phong phú kết tụ trên cực nam quần đảo
Krete. Kết quả là văn hóa mới ra đời, văn hóa Mycenaean, bao gồm nhân tố
mạn bắc và nhân tố mạn nam do pha trộn chủng tộc, song thủ lĩnh chỉ huy
là người xâm lược. Tiếng nói là (hoặc ít nhất trở thành) tiếng nói của người
mạn bắc, tuy thế vài vùng vẫn giữ tiếng nói Helladic hoặc Pelasgian. Liều
