gian khá ngắn, khuynh hướng trở thành phong trào văn hóa lan tràn khắp
Tây Âu, khai sinh dịch phẩm trơn tru, chải chuốt, đồng thời giai tầng trí
thức, một lần nữa có khả năng đọc và hiểu Homer theo ngôn ngữ của thi sĩ.
Ngược lại, học giả thế kỷ XVIII, XIX với khuynh hướng phân tích, đầu óc
duy lý, phương pháp thực nghiệm đưa ra giả thuyết khiến nhiều người
chưng hửng. Theo giả thuyết không làm gì có người như Homer! Thi sĩ mù
sống trên hải đảo Chios chỉ là huyền thoại. Hai thi tập mang tên ông là tổng
hợp nhiều bài thơ sáng tác rải rác trong không gian khác nhau lấy chuyện
thành Troa làm chủ đề, theo thời gian được bàn tay vô danh sắp xếp thành
hai chuyện liên tục. Nghĩa là hai thi tập là sản phẩm của nhiều thi sĩ tình
dao và nhóm người biên soạn, kết quả thật không ngờ sản phẩm đạt thành
công hơn sản phẩm cùng loại. Trái lại, bước sang thế kỷ XX, xuất hiện quan
điểm trái ngược: chấp nhận Homer có thực, Homer là tác giả hai thi tập, có
lẽ lúc trẻ sáng tác Iliad, khi già trước tác Odyssêy. Lời thơ đa sắc, diễn tả
tuyệt vời, ý thơ gợi cảm, biểu lộ thâm trầm, tất cả mang dấu vết tâm hồn thi
nhân ngoại khổ. Cũng theo thời gian, sự thể quá rõ rệt, chẳng thể phủ nhận,
sự thật là thiên tài đặc biệt đã xuất hiện trong vườn thơ nhân loại cách nay
khoảng ba ngàn năm.
Người Hy-lạp sau Homer, người Hy-lạp cổ điển và con cháu nối tiếp,
nghĩa là người Hy-lạp biết đọc, biết viết, biết suy nghĩ, để lại tài liệu cụ thể
những gì họ tin tưởng, coi một trong số chuyện mở đầu lịch sử dân tộc là
cuộc chiến thành Troa. Có ý kiến phủ nhận tình tiết cuộc chiến, giải thích
nguyên nhân và ý nghĩa cuộc chiến; có ý kiến tán đồng về nhân vật chủ
chốt và diễn tiến sự kiện, song với nhiều người ít nhất đó là lịch sử, không
phải truyền kỳ hay huyền thoại.
‘Iliad’ tiếng Hy-lạp nghĩa là bài thơ viết về Ilios, bài thơ kể chuyện thành
Troa. Trường ca của Homer từ thời sử gia Herodotos tới giờ được gọi là
Iliad. Chuyện có thể tóm tắt như sau: Pâris, còn gọi là Alexandros, là con
Priam, quân vương thành quốc Troa, thành phố góc tây bắc Tiểu Á. Trong
chuyến du hành vượt biển tới thành quốc Sparta, chàng được Menelaos tiếp
đón, chiêu đãi trọng thể; lúc trở về chàng được Helen, vợ Menelaos, đồng ý
