Niên đại “cha đẻ lịch sử” đưa ra có vẻ gần sự thật nên nhiều người về sau
chấp nhận. Tuy thế, niên đại đó cũng dường như xa sự thật nên nhiều người
bác bỏ. Lý luận hai bên viện dẫn đều hoàn toàn không thể thuyết phục
người nghe. Bởi thế càng hỏi cặn kẽ càng đáp vòng vo. Tình trạng chẳng
khác sự thể người mù kể chuyện sờ voi. Homer không sống cùng thời hoặc
rất gần biến sự ông kể trong thi tập. Ông nói khá rõ chuyện ông kể xảy ra từ
lâu, người lúc đó khác người thời ông, người lúc đó có thể nhấc tảng đá dễ
dàng, người bây giờ không tài nào nhấc nổi (12.445-449). Ông kêu gọi nữ
thần thi ca mang lại cho đời những gì chỉ là tin đồn theo thời gian trở thành
mập mờ, lầm lẫn (2.484-493). Hơn thế, giữa thời gian chuyện ông kể và
thời gian ông sống, dù lộn xộn thế nào, sự thật lịch sử vẫn tồn tại, huyền
thoại Hy-lạp ghi hai biến cố quan trọng: cuộc xâm lăng của người Dorian
(thế kỷ XII TCN.) và cuộc thiết lập thuộc địa của người Ionian (thế kỷ VIII
TCN.). Cuộc chiến thành Troa xảy ra trước hai biến cố; Homer chào đời sau
hai biến cố.
Theo truyền thuyết tình trạng lộn xộn và cuộc di cư khổng lồ diễn ra sau
cuộc chiến thành Troa. Sắc tộc mới kéo vào Hy-lạp, lấn át, xua đuổi sắc tộc
cũ. Sắc tộc xâm lấn gọi là Thessalian chiếm Thessaly xua đuổi người
Boiotian; sắc tộc này chiếm đất của người Kadmeian, sau đó gọi là Boiotia.
Cùng người Herakeidai (con cái Herakles), người Dorian từ miền bắc kéo
xuống chiếm Sparta, Messenia, Argos và nhiều nơi trên bán đảo
Peloponnesos. Người sau không rõ phong trào vừa kể đột phát hay tiệm
phát, song người sau biết có chứng cớ cho thấy người mới tới sống ôn hòa,
không gây gổ với thổ dân. Sự thật là họ định cư êm thắm trên đất mới. Kết
quả lại đưa tới chuyện di cư, di dân hàng loạt, mà ý nghĩa hơn hết là việc
người Hellen chiếm cứ bờ biển Tiểu Á và hải đảo lân cận. Quan trọng hơn
hết trong nhóm là người Ionian và người Aiolian. Từ Thessaly, Boiotia và
bán đảo Peloponnesos họ kéo tới; vùng đó là nơi đã diễn ra các cuộc xâm
lấn, chiếm cứ đất đai.
Ta không biết Homer chào đời ở đâu, ta không rõ ông ra đời bao giờ, ta
cũng không hiểu ông là người Ionian hay người Aiolian, song ta biết bảy
