Bolissos, sau đó chia tay bỏ mặc số phận đẩy đưa. Người chăn dê tên
Glaucos, do tình cờ nghe tiếng người mù trước mặt từng ngâm thơ ca hát,
lại gần cầm tay dẫn về nhà gặp chủ nhân. Được tiếp đón ân cần và lịch sự,
chẳng bao lâu thày trở thành gia sư giáo huấn mấy con của vị ân nhân từ
tâm. Từ Bolissos thày dong buồm qua Chios. Tới nơi thày quyết định sáng
lập ngôi trường đào luyện rhapsoidos, thi sĩ ca công, về sau mang tên thày,
người đương thời gọi là Homeicos. Thời gian thoải mái, thảnh thơi tạo cơ
hội thày sáng tác trường ca Iliad và Odyssêy. Mặc dù tuổi đã cao, song cảm
nghĩ ham thích đi đó đi đây vẫn không rời buông tâm hồn lúc nào cũng như
mây mùa thu dập dềnh, bảng lảng. Xuống tàu ở Samos thày mơ qua Hy-lạp
thăm Athens. Nhưng thày không thể thực hiện ước mơ. Tới quần đảo
Cyclades bỗng dưng ngả bệnh, mấy ngày sau thày nhắm mắt vĩnh biệt thế
gian. Thày âm thầm ra đi trên đảo Ios, hải đảo bé nhỏ trong vùng biển
Aegean. Người đồng hành dựng mộ. Trên mộ chí ghi vắn tắt: “Bãi biển nơi
này lấp phủ mái đầu tuyệt vời người mang tên Homer. ”Đó là tóm tắt sơ
lược cuộc đời huyền thoại của thi hào đầu tiên trong cộng đồng nhân loại.
Người sau bảo Herodotus ghi, song văn học và lịch sử bảo không phải.
Cuộc đời đó thực ra được ‘dựng lại’ vào thế kỷ II SCN. Hơn thế, truyền
thuyết căn cứ vào đó kể lại cuộc đời cho thấy sự kiện có thể diễn ra năm,
sáu trăm năm trước nữa. Tuy nhiên, thiển nghĩ tóm tắt vừa ghi nếu không
khiến độc giả hiểu quá trình hình thành hai thi tập, thì ít ra cũng đưa độc giả
vào thế giới tuyệt vời của thi sĩ ca công, giúp độc giả dựng lại thiếu thời xa
xôi của trường ca, sau này người Pháp gọi là épopée, người Anh gọi là epic,
người Đức gọi là Heldengedicht hay Epos, người Tây-ban-nha gọi là épico,
ta thường dịch là anh hùng ca, đồng thời cho độc giả ý niệm người xưa, thời
trước hình dung Homer như thế nào qua nét vẻ, dáng dấp thi sĩ lang thang,
ca công hát dạo, lão nhân khiếm thị tóc như tuyết phủ kín mái đầu.
Mang danh trường ca, chuyện Iliad xuất hiện trước thời Dorian, nghĩa là
khoảng thế kỷ XII TCN. khi người Dorian xâm chiếm bán đảo
Peloponnesos, triệt hạ văn minh Mycenaean. Bản thân là người Hy-lạp ở
châu Á, Homer viết về thời đại không có người Hy-lạp trên phần đất này.
