Kent, Anh quốc, nữ sĩ không có dịp nhìn thấy tác phẩm, mãi tới năm 1953
mới xuất hiện ở Paris trong La source grecque tr.11-42. Trở ngại tiếp nối trở
ngại! Dẫu thế xin đừng nản. Có công mài sắt có ngày nên kim... Hoặc nói
như Nguyễn Bá Học: “Đường đi khó không khó vì ngăn sông cách núi mà
khó vì lòng người ngại núi e sông…”
Thi sĩ trường ca tôi hân hạnh giới thiệu với độc giả vô cùng kín đáo, hầu
như thường xuyên, tuyệt đối khách quan. Luôn luôn giấu mặt, ông không hề
hiện hình; ông không hề chải chuốt chân dung đạo đức; ông không hề phê
bình tư cách, tính tình nhân vật. Trong bảy câu thơ mở đầu, cất lời cầu xin
Thi Thần giúp đỡ để hoàn thành sứ mệnh trọng đại tự ý thực hiện trên trần
gian, người nói không cho ta biết tí gì về bản thân. Im lặng như thế là
nguyên do khiến người sau đặt câu hỏi về Homer.Hơn nữa, tác phẩm đầu
tiên, đồng thời tác phẩm vĩ đại trong kho tàng văn chương Tây phương, lại
đầy bí ẩn. Do vậy ông đòi hỏi độc giả về phần mình cần chú ý cẩn thận. Có
trường hợp ông phần nào lộ diện. Chẳng hạn lúc gay cấn biểu lộ cảm xúc,
ông nói với Patroklos trước khi chiến sĩ tắt thở: “Nhưng bây giờ sức tàn lực
kiệt, ô Patroklos mã phu tài ba, hấp hối, giọng thều thào, anh nói với đối
thủ” (16.843). Đôi khi ông tỏ ý phê bình vắn tắt như chê trách Achilleus
làm lễ tế sinh bên mồ bạn quý: “Tướng quân cứa cổ hai con chó ném lên
giàn hỏa. Cùng lúc, do lòng đầy ý nghĩ đen tối, tướng quân dùng kiếm hạ
sát mười hai thanh niên tuấn tú, con nhà quý phái Troian, châm lửa phóng
hỏa, rồi để mặc ngọn lửa tàn nhẫn ngấu nghiến thiêu đốt” (23.174-177).
Mỗi câu thơ trong trường ca gồm sáu âm tiết theo dạng daktulikos, một
âm nhấn theo sau hai âm không nhấn, như ngón tay ba đốt, đốt đầu dài, hai
đốt tiếp theo ngắn. Cũng như các loại thơ Hy-lạp, thơ trường ca xây dựng
trên nhịp điệu, không xây dựng trên số lượng bằng nhau về vần của chữ và
vần của câu. Nét vẻ đặc thù khiến việc chuyển dịch khó khăn và việc
thưởng thức cũng lạ lùng.
Khác biệt tâm lý giữa thời đại Homer và thời đại chúng ta không phải trở
ngại duy nhất khi độc giả “cảo thơm lần giở trước đèn.” Chiều dài thi tập
đòi hỏi nhiều thời gian, chỉ đọc thôi, chưa nghĩ tới nghệ thuật phô diễn, ý
