dũng cảm nên buồn da diết lão bà đã vĩnh biệt cõi đời buồn thảm. Ôi chao!
Chết thảm thương! Phàm phu cầu mong không ai phàm phu yêu quý hoặc
không ai ở đây trên đảo Ithaka tử tế với phàm phu chấm dứt cuộc đời như
vậy. Lúc lão bà còn tại thế mặc dù lão bà rầu rĩ, phàm phu thường hỏi thăm,
mang tin, vì lão bà đã nuôi nấng phàm phu cùng Ktimene voan dài, xinh
đẹp, gái út trong nhà. Ngô bối được chăn dắt, lớn lên cùng nơi, thân mẫu
đối xử với phàm phu hầu như ngang hàng với ái nữ. Nhưng khi hai đứa tới
tuổi dậy thì, tuổi yêu đương, gia đình gả nàng cho người ở Samos, nghe nói
của hồi môn nhiều lắm! Còn phàm phu thân mẫu nàng cho chiếc tu-ních,
chiếc áo choàng, quần áo rất đẹp, đôi dép mới xỏ vào chân, rồi sai về quê ở
nông trại làm lụng. Dẫu thế trong lòng lão bà thương yêu phàm phu khôn
xiết. Bây giờ, ôi chao, phàm phu cảm thấy thiếu vắng tình cảm đôn hậu như
thế! Rất may thần linh hạnh phúc ban cho công việc phàm phu đổ mồ hôi
hoàn thành. Kết quả phàm phu có cái ăn, cái uống và cái cho người thiếu
thốn. Nhưng bà chủ tiết hạnh, Penelope đoan chính, từ ngày nhà gặp hung
vận, đám người xấu xa kéo tới, phàm phu tuyệt nhiên không nghe lời nói
dịu dàng, không hay việc làm cảm kích khiến lòng vui bao giờ. Gia nhân
thương nhớ khủng khiếp khi không được mặt đối mặt chuyện trò, đón nhận
tin tức, chia sẻ miếng ăn thức uống, mang chút gì đó về nông trại, những
thứ khiến họ ấm lòng.”
“Ôi, thê thảm!” Odysseus trăm khôn ngàn khéo tiếp lời. “Chắc hẳn lúc xa
nhà, xa cha mẹ, bỏ xứ ra đi đầu mục còn rất nhỏ. Nhưng thôi, kể cho bỉ phu
hay, kể thành thực. Phải chăng kẻ cướp đột nhập thành phố phố xá rộng dài
nơi thân phụ, thân mẫu khả kính sinh sống? Phải chăng kẻ cướp bắt cóc lúc
đầu mục một mình chăn dê, thả bò đem xuống thuyền chở tới cung điện bán
cho chủ nhân trả giá khá cao?”
“Quý khách,” Eumaios đầu mục mục tử chăn heo đáp, “vì muốn biết
chuyện quý khách dò hỏi. Thưa, đến lượt im lặng lắng nghe, thoải mái ngồi
đây theo dõi câu chuyện trong khi nhâm nhi rượu vang. Đêm về mùa này
dài lắm, có khối thời gian ngon giấc, khối thời gian nghe chuyện, khối thời
