cho người cùng tuổi chủ nhân. Có lẽ tay chân Odysseus bây giờ cũng giống
tay chân quý khách! Ôi chao! Người bất hạnh thường già trước tuổi!”
Nghe thấy thế vú già đưa hai tay ôm mặt, bật khóc, gào não nuột, lời đượm
vẻ thảm thương: “Ối trời ơi! Ối đất ơi! Ối con ơi, bây giờ bất lực làm sao
già có thể săn sóc! Chắc hẳn Chúa tể ghét bỏ hơn mọi người, mặc dù con
kính sợ. Vì chưa thế nhân nào nướng đùi bò, tế sinh chọn lọc dâng cúng
thần linh ưa sấm sét như con khi cầu xin sống tới tuổi già thanh thản, nuôi
dạy quý tử vẻ vang. Vậy mà con là người duy nhất Chúa tể từ chối không
cho trở về... Ờ! chắc hẳn khi tới ngôi nhà sang trọng trên đất lạ xa xôi nó
cũng bị tỳ nữ giễu cợt y hệt quý khách bị mấy con nanh ác ở đây cợt giễu!
Vì muốn tránh xúc phạm, nhục mạ quý khách từ chối không để chúng rửa
chân. Nhưng Penelope đoan trang ái nữ Ikarios giao việc già sẵn lòng làm
tròn. Vì nương nương, vì quý khách, già sẽ rửa chân quý khách. Bởi bất
hạnh của quý khách khiến già xúc động đến se lòng. Biết tại sao không?
Nghe già nói. Từ trước tới giờ ngô bối tiếp đón nhiều khách lạ, lang thang,
thất thểu đến đây, song không người nào già gặp lại giống Odysseus, giống
khủng khiếp, như quý khách, vẻ mặt, giọng nói, cặp chân.”
“Thưa, ai để mắt nhìn người này rồi người kia,” Odysseus lanh trí chen lời,
“cũng nói ngô bối giống nhau hết sức, song chẳng ai nói rành mạch, ô, như
lão bà nhận xét.”
Vú già đi kiếm chiếc chậu bóng lộn thường dùng rửa chân khách lạ, đổ đầy
nước lạnh, pha thêm nước nóng. Đang ngồi gần bếp lò Odysseus quay phắt
xoay lưng về phía lửa sáng, mặt về phía bóng tối, vì sực nghĩ sờ chân vú già
sẽ thấy chiếc sẹo, như vậy bí mật bại lộ. Eurykleia bước tới, rửa chân cho
khách lạ, trong nháy mắt nhận ra vết sẹo, Odysseus bị heo rừng răng trắng
vồ khi tới Parnassos thăm Autolykos và mấy con trai. Autolykos bố đẻ thân
mẫu là tay trộm tài tình, tay thề nổi tiếng một thời. Lão công lừng danh là
nhờ thần linh Hermes. Giết cừu lớn, dê non làm lễ tế sinh lão công van vái
thần linh trợ giúp và sẵn lòng đồng lõa. Tới thăm Ithaka, hải đảo trù phú,
