cõi chết. Vì thế khám phá của Odysseus, căn cứ vào nhật ký hàng hải của
thương nhân Phoinician, diễn ra trong khung cảnh có vẻ ít sự kiện hiện
thực, song nhiều hư cấu tưởng tượng của thi sĩ kể chuyện tài tình. Trong bộ
Les Navigations d’Ulysse (Hải trình của Odysseus), 1927-1930, bốn cuốn,
tái bản năm 1971, học giả kiêm dịch giả Pháp Victor Bérard phân biệt khá
tường tận đâu là cụ thể, đâu là tưởng tượng Homer kể trong thi tập.
Tuy nhiên, dù phải kinh qua nguy hiểm, kinh hoàng khó lường đến đâu
trong khi lạc đường, lang thang qua thế giới trong đó xuất hiện độc dược, dã
nhân, thần linh quá quắt, Odysseus vẫn bình tĩnh, táo bạo, kiên cường như ở
trong thế giới con người bình thường. Sợ bị mang tiếng là thối chí, ngã
lòng, trí tò mò muốn khám phá thúc đẩy, Odysseus cố phát hiện lối sống,
nhà ở, bếp núc nơi xa lạ. Vì vậy Odysseus gặp trắc trở khủng khiếp. Tới lúc
dạt vào đảo gặp Calypso, Odysseus vẫn tìm cách tháo gỡ mối bòng bong để
giải thoát bản thân và đồng đội. Chỉ khi yêu phụ Circe bảo nên xuống âm
phủ tới cung điện Diêm Vương gặp thầy đoán Teiresias xin ý kiến,
Odysseus mới rùng mình, nổi da gà, sởn tóc gáy. Cung điện Diêm Vương
hình như không hiện hình trên hải đồ hoa tiêu Phoinician. Nhưng nằm ở ven
biển mạn tây trái đất, chắc hẳn cung điện cũng không xa vùng đất người
Hy-lạp xây nhà ở cho người quá cố. Rời đảo yêu phụ mới một ngày
Odysseus đã tới đó do trận gió đặc biệt nổi cơn thổi ác liệt. Đặt chân lên bãi
cát, sóng biển bao quanh trái đất tràn vào vỗ đập liên hồi, Odysseus thấy
mình bước đi trên xứ sở ướt át, lạnh lẽo, buồn thảm, tang tóc, cây cối xơ
xác tàn lụi, sông suối gào thét ầm ầm, đêm dài bất tận. Nhưng sau đó
Odysseus điều động hết sức tài tình hồn ma ùn ùn kéo tới bu quanh, chỉ cho
hồn ma mình chọn uống máu cừu mình cắt chảy xuống hố sâu để hồn ma có
sinh lực nhận ra mình rồi nói chuyện.
Ngoại trừ thầy đoán Teiresias, nhiều hồn ma là nhân vật lẫy lừng trong quá
khứ Odysseus thấy ở đó. Thoạt tiên đoàn phụ nữ nhan sắc, nổi danh, phu
nhân thần linh, thân mẫu anh hùng, trong số có cả mẹ đẻ chết vì buồn do
mất con xếp hàng đi qua. Tiếp theo nhóm thủ lĩnh, quân vương, đồng đội
