trường, chiến binh trong Iliad chỉ muốn chứng tỏ ta đây oai hùng. Tới chiến
trường chiến binh xuống xe rút vũ khí giao chiến với quân thù. Trái lại, theo
sử liệu, người Mycenaean dùng xe như pháo đài di động từ đó bắn tên nhắm
thẳng quân thù. Bởi thế có học giả nghĩ họ chinh phục bán đảo Hy-lạp cơ
bản là nhờ xe có khả năng áp đảo, khống chế chiến trường. Thế giới của
Odyssêy không phản ánh trung thực thời kỳ Mycenaean ở chỗ xuất hiện
cuối thời gian ba trăm năm không có chữ viết Homer không biết gì nhiều
lối sống đã biến dạng. Hơn thế, Odyssêy cũng không phản ánh thế giới cuối
thế kỷ VIII TCN khi trường ca dường như được ghi lại thành văn. Homer
chỉ sáng tạo quá khứ huyền thoại, đối với ngày nay là tưởng tượng, song đối
với khán giả ngày xưa là chân thực, tiếng nói phản ánh truyền thống nhằm
chuyển dịch phong tục, tập quán thời mình thành hình ảnh, ước mơ mang
giá trị phổ quát và ý nghĩa trường cửu.
Trái lại, tin tưởng là tài liệu chính xác về lịch sử dân tộc thuở lập quốc, kho
tàng trí thức phong phú, rực rỡ người Hy-lạp trong các thành quốc coi
trường ca Homer như tác phẩm quốc hồn quốc túy có khả năng rèn luyện
tâm trí, thống nhất nhân tâm. Trực diện với cuộc xâm lăng vũ bão quân Ba-
Tư thực hiện thế kỷ VI và V TCN, tìm tiền lệ trong huyền thoại, gạt khác
biệt sang bên để đương đầu với kẻ thù chung, thành quốc lấy thi tâp làm
nền tảng giáo dục thanh thiếu niên. Lý do thúc đẩy một phần vì chính trị.
Tuy nhiên, ảnh hưởng sâu đậm của thi phẩm vượt xa giá trị tuyên truyền
nhất thời. Quá khứ cho thấy không phải ai cũng nhắm mắt coi sáng tác của
Homer là ích dụng. Trong triết phẩm Cộng Hòa (Politeia), đối thoại triết lý
ra đời thế kỷ IV TCN bàn về cấu tạo và tổ chức nhà nước lý tưởng, Platon
coi trường ca của Homer như đối thủ đáng gờm hơn hết trong việc giáo hóa
người dân Athens: làm thế nào chỉnh lý, điều xử cuộc sống, chấp nhận cái
hay, phủ nhận cái dở, công nhận giá trị chân thực của thần linh và con
người. Đặc biệt khó chịu trước tác phong phi đạo đức của thần linh Homer
miêu tả, không có cảm tình với cái triển diễn trước mắt, triết gia lên án thái
độ tiêu cực núp bóng thi ca gợi nên cảm xúc nhớp nhúa trong tâm hồn khán
giả! Thái độ hoàn toàn trực giải với đầu óc trí thức siêu việt, triết gia hầu
