SỬ TRUNG QUỐC - Trang 115

nữa, không cho tình nhân của nàng gặp nàng (bài Thương Trọng Tử): sự
phản kháng của thanh niên, sự mâu thuẫn giữa thế hệ già và thế hệ trẻ đã có
từ 3.000 năm trước rồi, đâu phải mới đây.
Những bài đó lời giản dị, tự nhiên, cảm xúc thành thực tự đáy lòng phát ra,
đậm đà mà tế nhị, thời nào đọc cũng thấy thích.
Từ khi Khổng Tử dùng Kinh Thi để dạy môn sinh thì mỗi ngày kinh đó
càng được trọng, ảnh hưởng lớn đến đời sau, nó thành một nguồn thi hứng
để thi nhân mượn đề mục, và lại là một kho điển tích nữa. Nó đã thành bất
hủ, đã được phương Tây khen và dịch ra.

Sở Từ
Trong khi ở phương Bắc có Kinh Thi thì ở phương Nam có Sở Từ. Sở Từ
chính nghĩa là lời của nước Sở, sau chỉ một lối văn có vần của Sở.
Kinh Thi chỉ là những bài ca ngắn, Sở Từ là những bài trường thiên, có khi
dài vài trăm vài ngàn chữ.
Kinh Thi dùng những câu có điệp tự, Sở Từ dùng những câu có đối.
Kinh Thi thuộc loại tả chân. Sở Từ thuộc loại lãng mạn.
Kinh Thi nói nhiều đến nhân sự, Sở Từ dùng nhiều thần thoại.
Kinh Thi phần nhiều là tác phẩm của bình dân, Sở Từ là tác phẩm của văn
nhân.
Tác giả có danh nhất về Sở Từ là Khuất Nguyên.
Khuất Nguyên (343-277?) là người trong hoàng tộc nước Sở, học rộng, giỏi
về chính trị, lại có tài về văn chương, có lòng ái quốc nhiệt liệt. Ông giúp
Sở Hoài vương được nhiều việc, sau bị một quan đại phu ghen tài, gièm
pha với vua, vua ghét ông, ông âu sầu viết thiên Li tao để tả nỗi lòng. Hoài
vương không nghe lời can của ông, bị Tần đánh thua rồi chết ở Tần; Tương
vương nối ngôi, bọn phản đối ông càng đắc chí, ông bị đày ra Giang Nam,
thất chí, suốt ngày ca hát như điên, làm bài phú Hoài Sa rồi ôm một phiến
đá gieo mình xuống sông Mịch La.
Tác phẩm quan trọng nhất của ông là thiên Li Tao (nghĩa là xa vua mà
buồn), một bài trường thiên dài 370 câu, lời triền miên bi thảm, dùng phép
tượng trưng, phép nhân cách hóa và dẫn rất nhiều thần thoại. Tình cảm ông