SỬ TRUNG QUỐC - Trang 136

ngựa của họ,.. mà họ cần có lúa của Trung Hoa, vì vậy họ luôn luôn quấy
rối các miền Cam Túc, Thiểm Tây, miền tây nam nội Mông Cổ, Sơn Tây,
có thời đến gần Tràng An nữa.
Họ muốn tranh hùng với Trung Hoa, cũng muốn làm thiên tử, có một triều
đình, bắt chước lễ nghi Trung Hoa. Đầu năm, họ tế tiên vương, tháng năm
họ tế trời đất; mỗi lần tế, các vua chư hầu tụ họp cả ở triều đình Thiền vu.
Mùa thu, họ hội họp để kiểm kê số dân và số súc vật.
Thường thường, lúc trăng tròn, họ đột nhập Trung Hoa cướp phá, khi trăng
khuyết nhiều thì rút lui, đem chiến lợi phẩm về chia nhau. Khi Lưu Bang
diệt được Tần, Hung Nô nhân thời loạn ở cuối Tần, Hung Nô đã chiếm
được phía bắc Trung Hoa, tới sông Hoàng Hà.
*
Suốt đời Hán, hầu hết các triều đại đều phải đối phó với Hung Nô: khi yếu
thì nhường nhịn họ, tặng họ vàng bạc, châu báu, lụa gấm, có khi phải gả cả
công chúa, dâng mĩ nhân cho Thiền vu của họ; khi mạnh thì tấn công; chiến
phí rất nặng: phải huấn luyện những đạo kị binh mạnh mẽ, phải mua nhiêu
ngựa của nước ngoài, phải đưa quân tiến sâu vào đất của địch, có khi xa
biên giới cả mấy ngàn cây số, mà vấn đề chuyển vận quân nhu, lương thực
rất khó khăn. Lại thêm chiếm được một nơi nào rồi phải lập đồn lũy, đóng
quân để giữ, tài chính sẽ hao hụt nhiều, cho nên các vua Hán phải vừa
cương vừa nhu, vừa đánh vừa ngoại giao, dùng mưu mô chia rẽ các bộ lạc,
liên kết với nước này để chống các nước khác, đề phòng họ tráo trở, ráng
thu phục các nước nhỏ ở sát biên giới để họ làm một hàng rào che đỡ Trung
Hoa. Dĩ nhiên trước khi đem quân xâm nhập một miền nào, phải có những
nhà thám hiểm đò đường, tìm hiểu địa thế, phong tục, nguồn lợi, chính trị
miền đó đã. Sau mấy trăm năm kiên nhẫn, hi sinh, dân tộc Trung Hoa đã
thắng được mọi khó khăn, tạo được một đế quốc lớn nhất thời đó, mở được
đường qua phương Tây, truyền bá được văn minh ra nước ngoài mà cũng
tiếp thu được văn minh Ấn Độ, Ba Tư... Đó là công của nhà Hán chẳng
những đối với dân tộc họ mà cả với thế giới nữa.
Khi Cao Tổ mới lên ngôi, dân số giảm nhiều, kinh tế suy mà Hung Nô
đương thời thịnh, Thiền vu Mạo Đốn đem quân vào đánh cướp, Cao Tổ